COP28: Τα ρεκόρ ζέστης, ο πετρελαιοπαραγωγός οικοδεσπότης και η ελπίδα για τον πλανήτη

Οι παγκόσμιοι ηγέτες που βρίσκονται στο Ντουμπάι για τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα COP28 καλούνται να βρουν τρόπο να σώσουν έναν πλανήτη που ήδη φλέγεται.

Τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι το 2023 θα είναι η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ.

Ωστόσο, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξάνονται και, αν δεν υπάρξει στροφή σε «πράσινη πολιτική», είναι πιθανό να καταρριφθούν περισσότερα κλιματικά ρεκόρ τα επόμενα χρόνια.

Ανεπαρκείς δεσμεύσεις

Η Ε.Ε., μαζί με κάποιους μεγάλους ιστορικούς ρυπαντές, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία, αντιστέκονται σε αυτή την παγκόσμια τάση αύξησης των εκπομπών, μειώνοντάς τες κατά περίπου το ένα τρίτο από το 1990.

Ωστόσο, η Ε.Ε. απέχει πολύ από την επίτευξη του στόχου της να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Η έκθεση του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ για το Χάσμα Εκπομπών, που δημοσιεύτηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα, επισημαίνει ότι οι τρέχουσες δεσμεύσεις των χωρών είναι για άλλη μία φορά ανεπαρκείς.

Θερμοκρασίες-ρεκόρ

Οι επιστήμονες έχουν προβλέψει ότι το 2023 θα καταγραφεί σχεδόν σίγουρα ως το θερμότερο έτος. Οι θερμοκρασίες κατά τους πρώτους δέκα μήνες του έτους ήταν κατά 1,7 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον προβιομηχανικό μέσο όρο, ξεπερνώντας το 2016 – το σημερινό ρεκόρ, που ήταν κατά 0,1°C.

Οι θερμοκρασίες των ωκεανών φέτος ήταν επίσης ασυνήθιστα υψηλές, φαινόμενο που οι επιστήμονες αποδίδουν στην ανάπτυξη του Ελ Νίνιο, που προκαλεί την ασυνήθιστη αύξηση της θερμοκρασίας στον Ειρηνικό. Υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα αυτή η τάση να διαρκέσει –και να ενταθεί– κατά τη διάρκεια του χειμώνα και μετά.

Εκτροχιασμός στόχων

Με φόντο τις θερμοκρασίες-ρεκόρ, οι προσπάθειες των χωρών να μειώσουν τις εκπομπές είναι εντελώς ανεπαρκείς, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ για το χάσμα εκπομπών.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι χώρες θα πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 42%, για να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 βαθμό μέχρι το τέλος του αιώνα.

Μαζί με άλλες πλούσιες χώρες και μεγάλους ιστορικούς ρυπαντές, η Ε.Ε. έχει μειώσει τις εκπομπές από το 1990, αλλά η πρόοδος αυτή αντισταθμίστηκε από μαζική αύξηση των εκπομπών σε νέες βιομηχανικές χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία.

Ενώ οι προσπάθειές της κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, η Ε.Ε. εξακολουθεί να βρίσκεται εκτός τροχιάς για την επίτευξη των πράσινων στόχων της.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος εκτιμά ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μείωσης των εκπομπών θα πρέπει να υπερτριπλασιαστεί για να επιτευχθεί ο στόχος του 2030. 

Το κόστος της αδράνειας

 

Πολλές χώρες στη νότια Ευρώπη, αλλά και αλλού σε ολόκληρο τον κόσμο, βιώνουν ήδη τις τραγικές συνέπειες των ακραίων καιρικών φαινομένων λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη.

Ολοένα περισσότερες μελέτες στοχεύουν να αποτιμήσουν τις επιπτώσεις, τη στιγμή που οι κυβερνήσεις «παζαρεύουν» αποζημιώσεις προς τις φτωχότερες χώρες που πλήττονται σκληρά από την κλιματική αλλαγή.

Ακολουθούν οι εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού:

• Στα 4,3 τρισ. δολ. ανήλθε το κόστος από τις ζημιές που προκλήθηκαν από ακραία καιρικά, κλιματικά και υδάτινα φαινόμενα σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ 1970 και 2021.
• 2,1 εκατομμύρια θάνατοι αναφέρθηκαν σε σχέση με τα γεγονότα αυτά κατά την ίδια περίοδο.
• 91% αυτών των θανάτων συνέβησαν σε φτωχότερες χώρες.
• Στην Ε.Ε., οι οικονομικές ζημίες από ακραία καιρικά και κλιματικά φαινόμενα ανήλθαν σε 650 δισ. ευρώ μεταξύ 1980 και 2022, με τάση επιδείνωσης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.

Τι συζητούν στην COP28 σήμερα 

Η σημερινή είναι η ημέρα των οικονομικών στην COP28 και ενδέχεται να ανακοινωθούν περισσότερες χρηματοδοτήσεις για το κλίμα.

Οι παγκόσμιοι ηγέτες και ο ιδιωτικός τομέας έχουν περάσει μεγάλο μέρος των πρώτων ημερών της φετινής συνόδου μιλώντας για την ενίσχυση της χρηματοδότησης των δράσεων για το κλίμα και την υποστήριξη των περιοχών που πλήττονται από καταστροφές.

Ο οργανισμός του ΟΗΕ για το κλίμα ενδέχεται επίσης να δημοσιεύσει νέο σχέδιο εγγράφου που θα δείχνει την πρόοδο που έχουν σημειώσει οι χώρες στον παγκόσμιο απολογισμό, στο πλαίσιο της επίπονης διαδικασίας για συμφωνία με σκοπό τον περιορισμό της υπερθέρμανσης.

Δημόσιες διαμαρτυρίες

 

Στο περιθώριο της COP28 ενδέχεται να εκδηλωθούν νέες κινητοποιήσεις, καθώς οι ακτιβιστές βλέπουν την εκδήλωση υπό την ηγεσία του ΟΗΕ ως σπάνια ευκαιρία να συγκεντρωθούν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου οι δημόσιες διαμαρτυρίες είναι απαγορευμένες.

Ηδη, διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν κατά του πολέμου Ισραήλ – Χαμάς στη Γάζα, καθώς και για περιβαλλοντικά ζητήματα.

Οι ακτιβιστές επιτράπηκε να εισέλθουν στα ΗΑΕ και να διαμαρτυρηθούν υπό τις αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές που όρισε το αυταρχικό καθεστώς.

«Ενα από τα σημαντικότερα προβλήματά μας με την COP28 είναι το γεγονός ότι η κυβέρνηση των ΗΑΕ τη χρησιμοποιεί για να βελτιώσει την εικόνα της διεθνώς και το γεγονός ότι επιτρέπονται περιορισμένες διαμαρτυρίες … είναι καλό», δήλωσε η Τζο Σι, ερευνήτρια του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στο Αssociated Press.

«Αλλά στο τέλος της ημέρας, αυτό βοηθά στη δημιουργία της πολύ ψεύτικης εικόνας ότι τα ΗΑΕ σέβονται τα δικαιώματα», πρόσθεσε η ίδια.

 

Πετρελαιοπαραγωγός χώρα

Εκτός από τον αυταρχικότητα του καθεστώτος, η επιλογή των ΗΑΕ για τη φιλοξενία της συνόδου δέχτηκε κριτική, καθώς η χώρα διαθέτει κάποια από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο.

Αν και έχει προσπαθήσει να αναπτύξει  εναλλακτικές δραστηριότητες όπως ο τουρισμός, ο αθλητισμός και άλλοι τομείς, το πετρέλαιο εξακολουθεί να είναι θεμελιώδες για την οικονομία της.

Η Adnoc, η εθνική εταιρεία πετρελαίου, σχεδιάζει επίσης μαζική επέκταση της παραγωγικής της ικανότητας.

Επιπλέον, ο άνθρωπος που επιλέχθηκε από τα ΗΑΕ ως πρόεδρος της COP28 είναι ο διευθύνων σύμβουλος της Adnoc.

Ο Σουλτάν Αλ Τζαμπέρ είναι ο πρώτος επιχειρηματίας που επιλέγεται για να προεδρεύσει σε σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα, και το γεγονός ότι προέρχεται από πετρελαϊκή εταιρεία έχει σχολιαστεί με πολλούς να κάνουν λόγο για παρωδία.

Ωστόσο, ο Αλ Τζαμπέρ δεν υποχώρησε. Αντιθέτως, προσφέρθηκε να συναντηθεί με ΜΚΟ από ολόκληρο τον κόσμο για να ακούσει τις αντιρρήσεις τους.

Θεωρεί τον ρόλο που ανέλαβε ως φυσική εξέλιξη, καθώς υποστηρίζει ότι χωρίς τη συμμετοχή των εταιρειών ορυκτών καυσίμων δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση στην κλιματική κρίση.

Η ελπίδα για δίκαιη και ισότιμη μετάβαση

Πριν αναλάβει τον ρόλο της Adnoc, ήταν συνιδρυτής, το 2006, στην εταιρεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Masdar, που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση των ΗΑΕ και η οποία δραστηριοποιείται σήμερα σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο.

Ισχυρίζεται ότι πιστεύει με πάθος στον μετασχηματισμό των παγκόσμιων ενεργειακών συστημάτων, αλλά εκτιμά πως η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων θα επιτευχθεί μόνο όταν έχει προχωρήσει η εξάπλωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες υποστήριξε πάντως ότι «είναι ακόμη εφικτό να γίνει πραγματικότητα το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου.

Απαιτείται να ξεριζωθεί η δηλητηριασμένη ρίζα της κλιματικής κρίσης, τα ορυκτά καύσιμα, ανέφερε. Και κάλεσε σε δίκαιη και ισότιμη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.