Fit for 55 : Ανατροπές και αυξήσεις τιμών από την επέκταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών CO2 σε οικιακή θέρμανση και συμβατικά αυτοκίνητα

Κατακόρυφη αύξηση στο κόστος θέρμανσης με πετρέλαιο και στις μετακινήσεις με ορυκτά καύσιμα, φέρνει το νέο ενεργειακό πακέτο Fit for 55 της Κομισιόν. Και το ερώτημα ποιός θα πληρώσει τον λογαριασμό για τη στρατηγική απόφαση μείωσης κατά 55% των εκπομπών CO2 έως το 2030, επανέρχεται δριμύτερο. 

Στην καρδιά της ευρύτατης κλίμακας μεταρρυθμίσεων που ανακοίνωσε χθες η Ευρωπαική Επιτροπή μέσα από συνολικά 12 νομοθετικές προτάσεις, βρίσκεται η επέκταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών CO2 (ETS) στον κτιριακό τομέα και τις μεταφορές (https://energypress.gr/news/simera-amfilegomeno-koinotiko-paketo-fit-55-neos-foros-anthraka-systima-emporias-rypon-kai-gia).

Αυτό σημαίνει ότι η χρήση ορυκτών καυσίμων θα γίνει πολύ πιο ακριβή σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της θέρμανσης στα κτίρια και τις μεταφορές, όπου οι τιμές σε βενζίνη και ντίζελ θα αυξηθούν από την επιβολή δικαιωμάτων CO2, μαζί με μια πιθανή αύξηση της φορολογίας.

Αναπόφευκτα, τα πιο φτωχά νοικοκυριά και οι πιο μικρές επιχειρήσεις των οποίων η θέρμανση και οι μετακινήσεις εξαρτώνται αποκλειστικά από ορυκτά καύσιμα - κάτι που δεν ισχύει για τα υψηλότερα εισοδήματα- θα βρεθούν σε πίεση. Ένας εκρηκτικός συνδυασμός, ικανός να προκαλέσει αναταραχές, παρόμοιες με εκείνες που είχε πυροδοτήσει το κίνημα «Κίτρινα Γιλέκα» στη Γαλλία, όπως θύμισε χθες, ο γάλλος ευρωβουλευτής Pascal Canfin, σύμμαχος του Προέδρου Μακρόν.

Ακριβώς για να απορροφήσει τους όποιους κραδασμούς, η Κομισιόν εισάγει το νέο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, που θα χρηματοδοτεί επενδύσεις και προγράμματα στις χώρες-μέλη, προκειμένου να προβούν σε μαζικές ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων και να εγκαταλείψουν τα νοικοκυριά την εξάρτησή τους από τον άνθρακα. Στόχος του νέου Ταμείου η στήριξη ατόμων με δυσκολία πρόσβασης σε υπηρεσίες ενέργειας ή μεταφορών, ένας αριθμός που εκτιμάται κατ' ελάχιστον κοντά στα 34 εκατομμύρια, από το Νότο μέχρι το Βορρά και φυσικά την Ανατολική Ευρώπη.

Τι θα μπορέσει να καλύψει

Είναι προφανές ότι το νέο αυτό Ταμείο δεν μπορεί να καλύψει το κενό που θα προκύψει από την αναγκαστική στροφή της θέρμανσης των σπιτιών με εναλλακτικά καύσιμα και κυρίως ηλεκτρισμό. Και αυτό, καθώς τα έσοδα του θα είναι προς το παρόν μόνο το 20% εκείνων που θα εισπραχθούν από το νέο ETS που αφορά στα κτίρια και στις οδικές μεταφορές.

Η μόχλευση πόρων από τον Κοινοτικό προϋπολογισμό, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τους εθνικούς προϋπολογισμούς αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, στην κατεύθυνση της βαθιάς αναβάθμισης δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων, είναι απαραίτητη.

«Η οικονομία που βασίστηκε στον άνθρακα έχει φτάσει στα όριά της», είπε η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάινεν ανακοινώνοντας το νέο πακέτο προτάσεων, οι οποίες όμως θα χρειαστούν χρόνια διαπραγματεύσεων με τα 27 κράτη-μέλη, προτού γίνουν οδηγίες και εφαρμοστούν.

Το τέλος των αυτοκινήτων με βενζίνη και ντίζελ

Οι επιβαρύνσεις στον κτιριακό τομέα και τις μετακινήσεις είναι μια μόνο από τις ανατροπές. Το νέο αναθεωρημένο σύστημα ETS επιβάλει τιμή σε κάθε τόνο CO2 που θα εκπέμπεται από 10.000 περίπου εγκαταστάσεις στον τομέα της ενέργειας, τη μεταποιητική βιομηχανία, τα πλοία, καθώς και τις πτήσεις εντός ΕΕ. Ταυτόχρονα, οι πωλήσεις νέων αυτοκινήτων και φορτηγών που παράγουν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα απαγορευτούν από το 2035 και μετά, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους για την εποχή του κινητήρα εσωτερικής καύσης (ICE).

Στην ουσία, η Επιτροπή προτείνει οι εκπομπές CO2 που παράγουν οι κλάδοι τους οποίους καλύπτει το σημερινό ETS να μειωθούν κατά 61% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005, έναντι προηγούμενου στόχου μείωσης 43%.

Και για να φτάσουμε εκεί, θα πρέπει να καθοριστεί ένας νέος πολύ αυστηρός ετήσιος στόχος. Ετσι, ο ετήσιος στόχος μείωσης για τομείς που καλύπτονται από τον ETS, από 2,2% σήμερα, σχεδόν διπλασιάζεται στο 4,2%. Ταυτόχρονα καθιερώνεται εφάπαξ μείωση στο συνολικό όριο επιτρεπόμενων εκπομπών κατά 117 εκατομμύρια δικαιώματα, όπως δήλωσε η Επιτροπή.

Αν και το σκεπτικό των νέων φιλόδοξων κοινοτικών στόχων είναι σωστό, η ανησυχία ότι δεν έχουν μελετηθεί σωστά οι κατάλληλες πολιτικές για να περιοριστούν οι επιπτώσεις στην καθημερινότητα εκατομμυρίων ευρωπαίων, είναι μεγάλη.

«Οι συνολικές συνέπειες της μεταρρύθμισης θα είναι δραματικές», κατά τον Γκέοργκ Ζάχμαν, senior fellow στο οικονομικό think tank Bruegel στις Βρυξέλλες.

Τα περισσότερα από τα αυτοκίνητα, αεροπλάνα και συστήματα θέρμανσης που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ θα πρέπει να καταργηθούν. Σημαντικές βιομηχανίες θα πρέπει να αλλάξουν τις παλιές διαδικασίες παραγωγής τους, ενώ για να αντικαταστήσουν τα παραπάνω θα χρειαστεί να παραχθούν τεράστιες ποσότητες καθαρής ενέργειας σε πολύ σύντομο διάστημα.

Διασυνοριακός Φόρος Ανθρακα (CBAM)

Στο μέτωπο προστασίας των ευρωπαϊκών βιομηχανιών από τον αθέμιτο ανταγωνισμό τρίτων χωρών και της αποφυγής φθηνότερων και πιο ρυπογόνων εισαγωγών στην ΕΕ , η Επιτροπή προτείνει την καθιέρωση του περίφημου φόρου άνθρακα, ο οποίος θα επιβάλλεται στα ευρωπαϊκά σύνορα και θα εφαρμοστεί σταδιακά σε έξι τομείς: Ηλεκτρική ενέργεια, σίδηρος και χάλυβας, αλουμίνιο, λιπάσματα και τσιμέντο.

Η εισφορά, που ονομάζεται Συνοριακός Μηχανισμός Προσαρμογής Ανθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism ή CBAM), «θα ευθυγραμμίζει την τιμή του άνθρακα στις εισαγωγές με εκείνη που ισχύει στην ΕΕ», δήλωσε ο Επίτροπος Τζεντιλόνι.

Η εισφορά θα εφαρμοστεί σταδιακά στους έξι σχετικούς βιομηχανικούς τομείς, οι οποίοι επωφελούνται ήδη από δωρεάν κατανομές δικαιωμάτων στο πλαίσιο του ETS. Αυτά, έπειτα από πιέσεις των λόμπι της βιομηχανίας θα καταργηθούν πλήρως έως το 2036, αφήνοντας στις επιχειρήσεις των παραπάνω τομέων τον κατάλληλο χρόνο για να προσαρμοστούν. Στο μεταξύ, από το 2026 και μετά, παράλληλα με τα δωρεάν δικαιώματα θα «τρέχει» και ο μηχανισμός CBAM.

«Ακριβώς επειδή η μετάβαση θα μπορούσε να είναι επώδυνη για τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας, η Επιτροπή εισάγει τώρα το CBAM», δήλωσε ο Hæge Fjellheim, διευθυντής έρευνας άνθρακα στο Refinitiv, εταιρεία που επικεντρώνεται στις αγορές άνθρακα σε όλο τον κόσμο.

15 Ιουλίου 2021

energypress