Η ΕΕ ξεκινά «πράσινη» διπλωματία με την Αρκτική

Καθώς η κλιματική αλλαγή στην Αρκτική αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα, η Ε.Ε. φαινεται πως δεν μένει απαθής.

Απαιτούνται διπλωματικές προσπάθειες προκειμένου να πειστούν και άλλες χώρες να επιδιώξουν την απαγόρευση της εκμετάλλευσης νέων κοιτασμάτων ορυκτών καυσίμων στην Αρκτική – όπως δήλωσε ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους στο EURACTIV, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη νέα στρατηγική για την Αρκτική την Τετάρτη (13 Οκτωβρίου) ως απάντηση στις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή. Σε μια εποχή, μάλιστα, που η Κίνα, η Ρωσία και οι ΗΠΑ διεκδικούν ήδη επιρροή στην περιοχή.

Η πρόταση, η οποία και έγινε σε συνεργασία με τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας, Τζόζεφ Μπόρελ, αντικατοπτρίζει τη «γεωπολιτική αναγκαιότητα» για την ενισχυμένη παρουσία της Ευρώπης στην περιοχή, είπε ο Σινκεβίτσιους.

Για πρώτη φορά, η στρατηγική της ΕΕ συμπεριέλαβε ξεχωριστό κεφάλαιο για τη γεωπολιτική και την πολιτική ασφάλειας.

«Το μεγάλο ενδιαφέρον για τους πόρους της Αρκτικής και τους εμπορικούς δρόμους θα μπορούσε να μετατρέψει την περιοχή σε αρένα τοπικού και γεωπολιτικού ανταγωνισμού και να οδηγήσει σε πιθανές εντάσεις – απειλώντας ενδεχομένως ακόμα και τα συμφέροντα της ΕΕ».

Η Επιτροπή παρατηρεί, μεταξύ άλλων, μια «έντονη διεκδίκηση από τη Ρωσία στα χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο της Αρκτικής» και το αυξανόμενο κινεζικό ενδιαφέρον για «περιοχές όπως η ιδιοκτησία κρίσιμων υποδομών, η κατασκευή θαλάσσιων καλωδίων, η παγκόσμια ναυτιλία, ο κυβερνοχώρος και η παραπληροφόρηση».

«Όπως δείχνουν οι εξελίξεις, η Ευρώπη πρέπει να καθορίσει τα γεωπολιτικά της συμφέροντα ώστε να προωθήσει τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ειρηνική συνεργασία στην περιοχή της Αρκτικής», ό δήλωσε ο Μπορέλ.

Τα τελευταία χρόνια, χώρες εκτός της Αρκτικής, όπως η Κίνα και η Γαλλία, έχουν διαμορφώσει δικές τους στρατηγικές για την Αρκτική. Και η Ελβετία πρόκειται να ενταχθεί σε αυτές πολύ σύντομα.

Η ΕΕ έχει μόνο περιορισμένη πολιτική επιρροή στην περιοχή επειδή δεν είναι μέλος του Αρκτικού Συμβουλίου. Ωστόσο, έχει υποβάλει αίτηση για αποδοχή της αίτησής της στο καθεστώς παρατηρητή, το οποίο θα επέτρεπε στην ΕΕ να συμμετέχει σε συναντήσεις και να συνεργάζεται άμεσα με τα κράτη της Αρκτικής, χωρίς να ψηφίζει.

Παρόλο που δεν είναι μια απόφαση που μπορεί να λάβει η ΕΕ, αλλά το ίδιο το σώμα, «θα ήμασταν ικανοποιημένοι αν απλώς και μόνον διευρυνθεί ο ρόλος μας», δήλωσε ο Σινκεβίτσιους στο EURACTIV.

Πέντε από τα οκτώ μέλη του Αρκτικού Συμβουλίου είναι είτε κράτη μέλη της ΕΕ (Σουηδία, Φινλανδία και Δανία) είτε κράτη στενά συνδεδεμένα με την ΕΕ (Νορβηγία και Ισλανδία). Μεταξύ των μελών είναι και ο Καναδάς, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες καθώς και έξι τοπικές οργανώσεις.

Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική της ΕΕ, σχεδιάζεται να ανοίξει γραφείο στην πρωτεύουσα της Γροιλανδίας Nuuk – όπως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες πέρυσι – προκειμένου να ενισχύσει την περιφερειακή παρουσία της και να αναπτύξει οικονομικούς, εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς δεσμούς.

Ο Σινκεβίτσιους τόνισε ότι η κίνηση δεν αφορούσε τη γεωπολιτική, αλλά την «εξασφάλιση καλύτερου διαλόγου και συνεργασίας εντός της περιοχής και περισσότερη παρουσία».

Απαγόρευση γεωτρήσεων στην Αρκτική

Όσον αφορά τη διπλωματική επιρροή της ΕΕ στην περιοχή, η Επιτροπή πιστεύει ότι η κύρια συμβολή της θα είναι η εφαρμογή πράσινων πολιτικών.

«Η ΕΕ δεσμεύεται να διασφαλίσει ότι το πετρέλαιο, ο άνθρακας και το φυσικό αέριο θα παραμένουν στο έδαφος, ακόμα και στις περιοχές της Αρκτικής», ανέφερε η πρόταση της ΕΕ, ενώ αναγνωρίζει ότι η ίδια εξακολουθεί να εισάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο που εξάγεται στην περιοχή.

Η ΕΕ είναι εισάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από την Αρκτική και εκτιμά ότι ευθύνεται για το 36% των κοιτασμάτων μαύρου άνθρακα της Αρκτικής.

Σε ερώτηση του EURACTIV εάν συμφωνεί η περιοχή με την ιδέα, ο Σινκεβίτσιους είπε ότι η ΕΕ έχει την υποστήριξη της επιστημονικής κοινότητας, αλλά αναγνώρισε ότι «με ορισμένες χώρες, αυτό θα απαιτήσει μεγάλες διπλωματικές προσπάθειες».

Τόσο οι ΗΠΑ όσο και ο Καναδάς έχουν απαγορεύσει τις υπεράκτιες γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αρκτική. Η Ρωσία, όμως, ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο, βλέπει την υπερθέρμανση της Αρκτικής ως ευκαιρία για να επεκτείνει τις ερευνητικές δραστηριότητες υδρογονανθράκων.

Ερωτηθείς για τις ελπίδες της ΕΕ να πείσει τη Ρωσία ως προς αυτό το ζήτημα, ο Σινκεβίτσιους είπε: «Πρέπει να αποφύγουμε το ανταγωνιστικό κλίμα και να επικεντρωθούμε περισσότερο στην έρευση περιβαλλοντικών λύσεων».

Ταυτόχρονα,το σχέδιο της ΕΕ είναι να «συνεργαστεί με το ΝΑΤΟ, εξετάζοντας τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο πεδίο της ασφάλειςα».

«Αρκτικό παράδοξο»

Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής της, η ΕΕ στοχεύει επίσης στην ενίσχυση της έρευνας για τις επιπτώσεις από το λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τα κοιτάσματα πετρελαίου.

«Πάνω από το 70% των αρκτικών υποδομών και το 45% των κοιτασμάτων εξόρυξης πετρελαίου είναι χτισμένα στον πάγο» και αυτό πρέπει να εγκριθεί από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.

Σύμφωνα με τον Σινκεβίτσιους, η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να προωθήσει τόσο την οικονομική ανάπτυξη όσο και την προστασία του περιβάλλοντος στην Αρκτική.

«Το ενδιαφέρον μας για την Αρκτική ξεκινά από τους Ευρωπαίους πολίτες που ζουν εκεί, και είναι καθήκον μας να τους βοηθήσουμε και να τους προστατεύσουμε», δήλωσε ο Σινκεβίτσιους.

«Βλέπουμε ότι η ισορροπία μεταξύ της πρόληψης της κλιματικής αλλαγής και της ενίσχυσης των οικονομικών δραστηριοτήτων δεν υπάρχει πια. Η αξιοποίηση νέων οικονομικών ευκαιριών είναι βασική – και φυσικά, θέλουμε να επαναφέρουμε αυτήν την ισορροπία», πρόσθεσε.

14 Οκτωβρίου 2021

Εuractiv