Η Παγκόσμια Τράπεζα αίρει μετά από δεκαετίες την απαγόρευση χρηματοδότησης της πυρηνικής ενέργειας – Τι σημαίνει για την Ευρώπη

Νέα δεδομένα στην ενεργειακή αγορά αναμένεται να δημιουργήσει η απόφαση της Παγκόσμιας Τράπεζας να άρει την απαγόρευση που έχει επιβάλει εδώ και δεκαετίες στη χρηματοδότηση της πυρηνικής ενέργειας. Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί μια αλλαγή πολιτικής που στοχεύει στην επιτάχυνση της ανάπτυξης τεχνολογίας χαμηλών εκπομπών για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Και συμπίπτει χρονικά με τη στροφή αναφορικά με την πυρηνική ενέργεια που συντελείται  στην Ευρώπη.

Σε ένα email προς το προσωπικό, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ατζάι Μπάνγκα, δήλωσε ότι η Τράπεζα θα «αρχίσει να επαναδραστηριοποείται στον χώρο της πυρηνικής ενέργειας» σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, τον πυρηνικό φορέα του ΟΗΕ που εργάζεται για την πρόληψη της διάδοσης των πυρηνικών όπλων.

Υποδομές και αντιδραστήρες

«Θα υποστηρίξουμε τις προσπάθειες για την παράταση της διάρκειας ζωής των υφιστάμενων αντιδραστήρων σε χώρες που τους διαθέτουν ήδη και θα βοηθήσουμε στην υποστήριξη των αναβαθμίσεων του δικτύου και των σχετικών υποδομών», ανέφερε το email.

Η μετατόπιση έρχεται μετά την υποστήριξη της φιλοπυρηνικής κυβέρνησης Τραμπ και την αλλαγή κυβέρνησης στη Γερμανία, η οποία προηγουμένως αντιτίθετο στη χρηματοδότηση της ατομικής ενέργειας λόγω της εγχώριας πολιτικής αντίθεσης στην τεχνολογία.

Το ευρύτερο πλαίσιο

Αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του αναμενόμενου διπλασιασμού της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στον αναπτυσσόμενο κόσμο έως το 2035. Η κάλυψη αυτής της ζήτησης θα απαιτούσε αύξηση των ετήσιων επενδύσεων στην παραγωγή, τα δίκτυα και την αποθήκευση από 280 δισεκατομμύρια δολάρια σήμερα σε 630 δισεκατομμύρια δολάρια, ανέφερε ο Μπάνγκα στο υπόμνημα που είδε η εφημερίδα Financial Times.

Ιδιωτικές επενδύσεις

Ανέφερε ότι οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα είναι απαραίτητες, αλλά οι επιχειρήσεις θα χρειαστούν υποστήριξη από την τράπεζα, συμπεριλαμβανομένων εργαλείων όπως εγγυήσεις και ίδια κεφάλαια. Η τράπεζα θα υποστηρίξει μια σειρά ενεργειακών έργων, συμπεριλαμβανομένων ηλιακών, αιολικών, γεωθερμικών υδροηλεκτρικών σταθμών και σταθμών παραγωγής ενέργειας από φυσικό αέριο, όπου δεν «περιορίζει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», πρόσθεσε.

«Θα εργαστούμε επίσης για να επιταχύνουμε τις δυνατότητες των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων — ώστε να μπορέσουν να γίνουν μια βιώσιμη επιλογή για περισσότερες χώρες με την πάροδο του χρόνου», ανέφερε το υπόμνημα. 

Ο Μπάνγκα δήλωσε ότι το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας δεν έχει ακόμη συμφωνήσει σχετικά με το εάν θα πρέπει να υποστηρίξει την ανάπτυξη φυσικού αερίου. Αυτό θα απαιτήσει περαιτέρω συζήτηση, είπε.

Ώθηση στη βιομηχανία

Η απόφαση του διεθνούς δανειστή να εξετάσει το ενδεχόμενο χρηματοδότησης πυρηνικών έργων αποτελεί σημαντική ώθηση για τη βιομηχανία, η οποία γνώρισε απότομη συρρίκνωση μετά το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα το 2011.

Η κλιματική κρίση και η αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας λόγω της ανάπτυξης τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης που απαιτούν μεγάλη ποσότητα ενέργειας έχουν ήδη ωθήσει πολλές κυβερνήσεις να επανεξετάσουν την ατομική ενέργεια.

Τα πυρηνικά εργοστάσια μπορούν να παρέχουν μια σταθερή βάση ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς εκπομπές, η οποία μπορεί να ενισχυθεί με διακοπτόμενες προμήθειες ηλιακής και αιολικής ενέργειας σε περιόδους υψηλότερης ζήτησης. Ωστόσο, τα έργα συχνά αντιμετωπίζουν αντίσταση λόγω φόβων για επιπτώσεις από ατυχήματα, όπως με τη Φουκουσίμα, το Τσερνόμπιλ της Ρωσίας το 1986 και την τήξη του πυρηνικού σταθμού στο Θρι Μάιλ Άιλαντ των ΗΠΑ το 1979.

Περισσότερες από 30 χώρες υπέγραψαν δέσμευση κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής για το κλίμα COP28 στο Ντουμπάι το 2023 να τριπλασιάσουν την παγκόσμια πυρηνική ισχύ έως το 2050, με στόχο την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού.

Η Παγκόσμια Τράπεζα δεν έχει υποστηρίξει κανένα πυρηνικό έργο από το 1959, τόσο λόγω της αντίθεσης του Βερολίνου όσο και λόγω ανησυχιών ορισμένων χωρών σχετικά με τον πολλαπλασιασμό των πυρηνικών όπλων.

Η στροφή στο Βερολίνο

Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση του Βερολίνου με επικεφαλής τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς έχει εγκαταλείψει την αντίθεση του έθνους στην πυρηνική ενέργεια. Τον Μάιο, το Βερολίνο έδωσε σήμα στο Παρίσι ότι δεν θα εμποδίζει πλέον τις γαλλικές προσπάθειες να διασφαλίσει ότι η πυρηνική ενέργεια θα αντιμετωπίζεται ισότιμα ​​με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη νομοθεσία της ΕΕ.

Η πυρηνική βιομηχανία ελπίζει ότι και άλλοι πολυμερείς δανειστές, συμπεριλαμβανομένης της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης, θα μπορούσαν τώρα να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η φθηνότερη χρηματοδότηση με κρατική υποστήριξη θεωρείται κρίσιμη για την κατασκευή μεγάλων πυρηνικών σταθμών, οι οποίοι είναι ευάλωτοι σε καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους.

Οι ΗΠΑ, ο μεγαλύτερος μέτοχος της Παγκόσμιας Τράπεζας, και άλλα φιλοπυρηνικά δυτικά έθνη έχουν αγωνιστεί για να επανεξετάσει ο δανειστής την απαγόρευση υποστήριξης πυρηνικών έργων.

Υποστηρίζουν ότι μια τέτοια αλλαγή θα βοηθούσε τις δυτικές εταιρείες να ανταγωνιστούν τους κρατικούς πυρηνικούς κολοσσούς στη Ρωσία και την Κίνα, οι οποίοι έχουν ξεκινήσει την κατασκευή εργοστασίων σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η ρωσική Rosatom κατασκευάζει πυρηνικά εργοστάσια στην Τουρκία, το Μπαγκλαντές, την Κίνα, την Ινδία και το Ιράν.

Ο ρόλος της ΕΤΕπ

Πέρυσι, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων άνοιξε την πόρτα στη χρηματοδότηση έργων ατομικής ενέργειας μετά από μια επιτυχημένη εκστρατεία άσκησης πίεσης από μεγάλους παραγωγούς πυρηνικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας.

Τα οικονομικά οφέλη 

Μια πυρηνική ισχύς παραγωγής ενέργειας 200 GWe θα αποφέρει εκτεταμένα οικονομικά οφέλη σε ολόκληρη την ΕΕ, διατηρώντας σχεδόν δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας και εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε πρόσθετη οικονομική παραγωγή, φορολογικά έσοδα και εισόδημα νοικοκυριών.

Η Nucleareurope ανέθεσε στην Deloitte την ανάλυση της συμβολής του τομέα της πυρηνικής ενέργειας στη συνολική οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξιολόγησε τα τρέχοντα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που παράγονται άμεσα μέσω της πυρηνικής βιομηχανίας και τις επιπτώσεις που προκύπτουν από τις οικονομικές δραστηριότητες του πυρηνικού τομέα σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ανάλυση διεξήχθη για να δείξει τόσο τον τρέχοντα αντίκτυπο της βιομηχανίας όσο και να παράσχει μια μετρήσιμη προοπτική για τα μελλοντικά της οφέλη έως το 2050.

Η σημερινή εικόνα

Επί του παρόντος, με παραγωγική ικανότητα περίπου 106 GWe, ο πυρηνικός τομέας της ΕΕ συνεισφέρει 251,2 δισεκατομμύρια ευρώ (286,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) ετησίως στην οικονομία της Ένωσης και παράγει ετήσια δημόσια έσοδα περίπου 47,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, αναφέρει η μελέτη. Επιπλέον, περισσότερες από 883.000 θέσεις εργασίας διατηρούνται στην ΕΕ κάθε χρόνο μέσω του πυρηνικού τομέα.

Τα τρία σενάρια

Η  Έκθεση Οικονομικού και Κοινωνικού Αντίκτυπου εστιάζει στα τρία σενάρια εγκατεστημένης πυρηνικής ισχύος για το 2050 που περιλαμβάνονται στην έκθεση που αναπτύχθηκε για λογαριασμό της Nucleareurope από την Compass Lexecon: 100 GWe, 150 GWe και 200 ​​GWe.

Σύμφωνα με τη μελέτη, εάν η εγκατεστημένη πυρηνική ισχύς στην ΕΕ αυξηθεί στα 150 GWe έως το 2050, θα δημιουργήσει ετήσια οικονομική παραγωγή άνω των 330 δισεκατομμυρίων ευρώ και θα υποστηρίξει σχεδόν 1,5 εκατομμύριο θέσεις εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Η αύξηση της ισχύος στα 200 GWe θα δημιουργήσει ετήσια οικονομική παραγωγή άνω των 383 δισεκατομμυρίων ευρώ και θα υποστηρίξει σχεδόν 1,6 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ.

«Οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων έχουν πλέον πρόσβαση σε μια αξιόπιστη πρόβλεψη των οφελών που θα προκύψουν από την ανάπτυξη πυρηνικής ισχύος 200 GW σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ τα αποτελέσματα εξαρτώνται από το σχέδιο κατασκευής των νέων πυρηνικών αντιδραστήρων», δήλωσε η Nucleareurope.

«Η πυρηνική ενέργεια είναι μία από τις λίγες αλυσίδες αξίας μηδενικού ισοζυγίου που είναι εδραιωμένες στην Ευρώπη και αυτό αντικατοπτρίζεται σαφώς στα στοιχεία που παρουσιάζει η παρούσα έκθεση», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής της Nucleareurope, Emmanuel Brutin.

 «Δείχνει πώς, επενδύοντας στην πυρηνική ενέργεια, η Ευρώπη μπορεί να αποκομίσει τα οφέλη όσον αφορά την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, παράλληλα με τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και την επίτευξη των στόχων απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παράσχει το σωστό πλαίσιο πολιτικής για την τόνωση των μακροπρόθεσμων επενδύσεων στην πυρηνική ενέργεια μέσω, για παράδειγμα, του Ενδεικτικού Προγράμματος Πυρηνικής Ενέργειας (PINC) και του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου».

Τα σχέδια της Κομισιόν

Τον Απρίλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με τις επενδυτικές ανάγκες του τομέα της πυρηνικής ενέργειας στην ΕΕ. 

Τα σχόλια που θα ληφθούν μέσω αυτής της διαδικασίας θα τροφοδοτήσουν το έργο της Επιτροπής για την προετοιμασία της ενημέρωσης του PINC, το οποίο αναμένεται να δημοσιευτεί πριν από το τέλος του 2025.