Ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα: Ο θεσμικός ρόλος του ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο.

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα ζει μια ‘σιωπηλή επανάσταση’, τη μετάβαση από τον θερμικό στον ηλεκτρικό κινητήρα. Η αλλαγή αυτή είναι παρόμοια με την επανάσταση που έζησε η ανθρωπότητα στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν το αυτοκίνητο με τον θερμικό κινητήρα αντικατέστησε τις ζωήλατες άμαξες. Μια χώρα που μέχρι το 2019 είχε μόλις μερικές δεκάδες δημόσιους φορτιστές, σήμερα διαθέτει χιλιάδες σημεία φόρτισης, ένα πλαίσιο κινήτρων για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων και ένα δυναμικό δίκτυο φορέων που συνεργάζονται για την επιτυχή μετάβαση. Παρά τις αδυναμίες και τις προκλήσεις, η πορεία είναι ανοδική και οι προοπτικές ενθαρρυντικές

Θεσμικές βάσεις: νομοθεσία και κίνητρα

Η πολιτεία συνέδεσε την ηλεκτροκίνηση με την αστική ανάπτυξη μέσω των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (Σ.Β.Α.Κ.) και των Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (Σ.Φ.Η.Ο.). Τα Σ.Β.Α.Κ. καθορίζουν τις κατευθύνσεις για βιώσιμες μετακινήσεις σε κάθε δήμο, ενώ τα Σ.Φ.Η.Ο. προδιαγράφουν πού θα τοποθετηθούν σημεία φόρτισης εντός των διοικητικών ορίων αυτών για την εξυπηρέτηση των δημοτών αλλά και των επισκεπτών. Αυτά τα εργαλεία καθιστούν τους Ο.Τ.Α. ισχυρούς εταίρους στην ηλεκτροκίνηση και έναν από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης του δημόσιου δικτύου φόρτισης στη χώρα.

Υποδομές: από το μηδέν στην ανάπτυξη

Το 2019, μερικές δεκάδες φορτιστές εξυπηρετούσαν κυρίως εταιρικούς στόλους και πρωτοπόρους χρήστες. Σήμερα, χάρη στα προγράμματα «Φορτίζω Παντού», «Κινούμαι Ηλεκτρικά» και ιδιωτικές επενδύσεις, η Ελλάδα διαθέτει περίπου 3.534 σταθμούς με 9.398 δημόσια προσβάσιμα σημεία φόρτισης, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Μητρώο Υποδομών και Φορέων Αγοράς Ηλεκτροκίνησης (Μ.Υ.Φ.Α.Η.) (Αύγουστος 2025). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Εναλλακτικών Καυσίμων (E.A.F.O.), αντιστοιχούν περίπου 9 φορτιστές ανά 10.000 κατοίκους και 80 φορτιστές ανά 1.000 χλμ. δρόμου, αριθμοί που δείχνουν ότι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση.

Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν συνολικά περίπου 60.000 επαναφορτιζόμενα επιβατικά αυτοκίνητα, εκ των οποίων τα 34.800 είναι Plug-in Hybrid Electric Vehicle (P.H.E.V.) και τα 25.800 αμιγώς ηλεκτρικά, Battery Electric Vehicle (B.E.V.). Το μερίδιο των B.E.V. στο σύνολο των επιβατικών οχημάτων παραμένει μικρό –περίπου 0,43% ή 1 στα 234 αυτοκίνητα είναι πλήρως ηλεκτρικό.

Οι περισσότερες εγκαταστάσεις είναι φορτιστές AC έως 22 kW, κατάλληλοι για στάθμευση μακράς διάρκειας. Η τάση, ωστόσο, και οι ανάγκες των χρηστών έχουν μετατοπιστεί πλέον στην ταχεία φόρτιση (Direct Current - DC), με διαθέσιμη ισχύ φόρτισης άνω των 60 kW. Οι σταθμοί υψηλής ισχύος (High Power Charging - HPC)<150kw, υπολείπονται ακόμα σε απόλυτους αριθμούς (λιγότεροι από 250 σύμφωνα με εκτιμήσεις), αλλά οι εμπορικές πολιτικές των μεγάλων Φ.Ε.Φ.Η.Ο. στρέφουν το ενδιαφέρον τους όλο και περισσότερο σε αυτούς. Δειλά εμφανίζονται και σημεία που συγκεντρώνουν πάνω από 4 σταθμούς φόρτισης DC, τα λεγόμενα DC hubs, τα οποία όμως απαιτούν μεγαλύτερη μελέτη όσον αφορά τη σύνδεση με το δίκτυο, καθώς οι απαιτήσεις που καλείται να εκπληρώσει ο ΔΕΔΔΗΕ αλλά και ο ίδιος ο επενδυτής είναι μεγάλες και σύνθετες. Στο εξωτερικό βλέπουμε ολοένα και αυξανόμενα τέτοια σημεία, σε συνδυασμό μάλιστα με ΑΠΕ ή και με stand-alone BESS συστήματα. Ο νέος Σχεδιασμός Ανάπτυξης Δικτύου 2026-2030 του ΔΕΔΔΗΕ προβλέπει επενδύσεις 4,79 δισεκατομμυρίων ευρώ για υπογειοποίηση δικτύων, εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, ενίσχυση της ισχύος και υποβρύχιες διασυνδέσεις. Αυτές οι επενδύσεις θα επιτρέψουν μεγαλύτερη διαθεσιμότητα ισχύος για σταθμούς ταχείας φόρτισης και θα μειώσουν τα εμπόδια στη σύνδεση και στα νησιά μας που ιδίως την τουριστική περίοδο έχουμε μεγάλη ανάγκη λειτουργικών σημείων φόρτισης. 

Σημαντικό πλεονέκτημα της χώρας είναι η ανάπτυξη εγχώριων τμημάτων έρευνας και ανάπτυξης (R&D) που κατασκευάζουν φορτιστές AC με συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα. Αν και δεν αναφέρονται συγκεκριμένες εταιρείες, η ύπαρξη αυτής της τεχνογνωσίας δείχνει ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει προμηθευτής εξοπλισμού στα Βαλκάνια και όχι μόνο εισαγωγέας. Με κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, θα μπορούσε να καλύψει και τις ανάγκες της χώρας, όπως για παράδειγμα τα Σ.Φ.Η.Ο. των Ο.Τ.Α. Ταυτόχρονα, η ηλεκτροκίνηση δημιουργεί δευτερογενείς αγορές: ανακύκλωση μπαταριών και εξαρτημάτων, συνεργεία με εξειδικευμένους τεχνικούς για επισκευές EV, εταιρείες κυβερνοασφάλειας για σταθμούς φόρτισης και εφαρμογές λογισμικού. Αυτές οι δραστηριότητες, μέσω startups και άλλων επιχειρήσεων, δημιουργούν νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας και προσθέτουν αξία στην οικονομία. Τέλος, η περαιτέρω ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης θα δημιουργήσει και μια νέα ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια η οποία θα μπορούσε να καλύψει ένας μέρος της παραγόμενης που δυστυχώς δεν την εκμεταλλευόμαστε λόγο και του περιορισμένου ηλεκτρικού δικτύου.

Ο ρόλος του ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. και η σημασία της συνεργασίας

Το ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. έχει αναλάβει τον ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ των απαιτήσεων της αγοράς και του νομοθέτη. Συμμετέχει ενεργά με δελτία τύπου αλλά και ομιλίες σε κάθε σημαντικό συνέδριο ή forum για την ηλεκτροκίνηση, προβάλλοντας τις ανάγκες των εμπλεκόμενων φορέων αλλά και των χρηστών. Με τη διοργάνωση του πρώτου workshop με τον Δ.Ε.Δ.Δ.Η.Ε. και τους Φ.Ε.Φ.Η.Ο., στις 28/5/2025,έφερε για πρώτη φορά στο ίδιο τραπέζι τον διαχειριστή δικτύου με τους επενδυτές μεταξύ αυτών και παγκόσμιοι παίχτες. Στη συνάντηση αυτή αναδείχθηκαν τα ζητήματα που απασχολούν και τα 2 μέρη και κατατέθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις για λύσεις. Τον Οκτώβριου του 2025 θα διοργανώσουμε και το 2^ο workshop μιας και έχουμε σκοπό να καθιερώσουμε ένα τέτοιο δίαυλο επικοινωνίας. Ο ρόλος του φορέα συμβάλλει στην εξωστρέφεια του κλάδου και στο ότι τα θέματα συζητούνται πλέον απευθείας με τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Προκλήσεις και προτάσεις για το μέλλον

Τα βασικά προβλήματα που αναδείχθηκαν, μεταξύ άλλων:

• Γραφειοκρατικές διαδικασίες: Η διαδικασία αδειοδότησης φορτιστών, ακόμη και χαμηλής ισχύος, απαιτεί πλήθος δικαιολογητικών και καθυστερεί σημαντικά η υλοποίηση του έργου ειδικά για έργα μεγάλων απαιτήσεων σε ισχύ.
• Απουσία ψηφιακής πλατφόρμας: Οι Φ.Ε.Φ.Η.Ο. δεν μπορούν να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο την πορεία της αίτησής τους.
• Ελλιπής ενημέρωση: Δεν υπάρχει δημοσιευμένος και ξεκάθαρος οδηγός που να εξηγεί βήμα-βήμα τις διαδικασίες για νέα σύνδεση ή αύξηση ισχύος, κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για τους DC σταθμούς.
• Κυβερνοασφάλεια: Η συνδεσιμότητα των φορτιστών τούς καθιστά ευάλωτους σε ψηφιακές απειλές, κάτι που απαιτεί τη θέσπιση ενιαίων προτύπων ασφάλειας.
• Διαφορετικές περιφερειακές διαδικασίες: Οι περιφερειακές διευθύνσεις του Δ.Ε.Δ.Δ.Η.Ε. ακολουθούν διαφορετικές γραφειοκρατικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα τη καθυστέρηση στη διεκπεραίωση των αιτημάτων. Θα πρέπει να υπάρχει ενιαία και κεντρική διαχείριση.

Προτάσεις για το μέλλον

Για να επιταχύνουμε την ηλεκτροκίνηση και να κάνουμε την Ελλάδα πρωτοπόρο στα Βαλκάνια, απαιτούνται συγκεκριμένα μέτρα:

1. Κοινό όργανο συντονισμού: Δημιουργία μόνιμης επιτροπής με εκπροσώπους των Υπουργείων Μεταφορών και Ενέργειας, του ΔΕΔΔΗΕ, των ΟΤΑ, των ΦΕΦΗΟ και των πανεπιστημίων. Η επιτροπή θα συντονίζει τα ΣΒΑΚ και ΣΦΗΟ, θα παρακολουθεί την πρόοδο των έργων και θα αναλύει τις ανάγκες για επαύξηση ισχύος σε κάθε περιοχή. Σε αυτό θα μπορούν να ενταχθούν και οι μεγάλες επενδύσεις σε ισχύ και σε κεφάλαιο. Διαδικασίες  «fast track».
2. Ψηφιακή πλατφόρμα «one-stop-shop»: Υλοποίηση ενιαίου ψηφιακού συστήματος για όλες τις διαδικασίες. Η πλατφόρμα θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
   • Διαδραστικό χάρτη ισχύος, ώστε οι ΦΕΦΗΟ να γνωρίζουν αν υπάρχει διαθέσιμη ισχύς πριν υποβάλουν αίτηση στο σημείο ενδιαφέροντος.
   • Παρακολούθηση αιτήσεων σε πραγματικό χρόνο, για να μπορούν οι εταιρείες να βλέπουν σε ποιο στάδιο βρίσκεται η αίτησή τους και να διορθώνουν άμεσα ελλείψεις.
3. Δημόσιος οδηγός για νέες και υφιστάμενες παροχές: Ο ΔΕΔΔΗΕ πρέπει να δημοσιεύσει έναν αναλυτικό οδηγό όπου να εξηγεί βήμα-βήμα τα δικαιολογητικά και τις διαδικασίες για:
   • Νέες παροχές ρεύματος σε σταθμούς φόρτισης.
   • Αύξηση ισχύος σε υφιστάμενες παροχές, ώστε οι επενδυτές να γνωρίζουν πώς θα «σηκώσουν» τη φόρτιση των DC σταθμών.
     Ο οδηγός θα μειώσει την αβεβαιότητα και θα επιταχύνει την εγκατάσταση.
4. Στήριξη ΟΤΑ και μικροκινητικότητας: Οι δήμοι χρειάζονται τεχνική και χρηματοδοτική βοήθεια για να ενσωματώσουν τη μικροκινητικότητα στα Σ.Β.Α.Κ. και τα Σ.Φ.Η.Ο,- η υλοποίηση των ΣΦΗΟ δεν έχει πέτυχει τον στόχο της και χρειάζεται επαναπροσέγγιση. 
5. Κίνητρα για R&D και δευτερογενείς αγορές: Παροχή φορολογικών κινήτρων στις ελληνικές επιχειρήσεις που αναπτύσσουν φορτιστές, λογισμικό διαχείρισης, τεχνολογίες κυβερνοασφάλειας και υπηρεσίες ανακύκλωσης μπαταριών. Αυτό θα ενισχύσει την εγχώρια βιομηχανία και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.
6. Εκπαίδευση και ενημέρωση: Ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης για τεχνικούς, δημόσιους υπαλλήλους και επαγγελματίες, καθώς και καμπάνιες ενημέρωσης για τα οφέλη της ηλεκτροκίνησης και τους κανόνες μικροκινητικότητας.

Συμπέρασμα

Η ηλεκτροκίνηση αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα να επιτύχει  στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και να δημιουργήσει ένα νέο βιομηχανικό οικοσύστημα πιο φιλικό προς τον άνθρωπο. Η πρόοδος των τελευταίων πέντε ετών αποδεικνύει ότι διαθέτουμε τη θέληση και τις βάσεις. Οι εμπλεκόμενοι φορείς, τα συναρμόδια υπουργεία Μεταφορών και Ενέργειας και η ΡΑΑΕΥ, έχουν τη διάθεση και τη βούληση να προωθήσουν τη μετάβαση τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Το ΕΛ.ΙΝ.Η.Ο. με στοχευμένες θεσμικές παρεμβάσεις, θα διαδραματίσει κομβικό ρόλο στον συντονισμό των φορέων και στην εξεύρεση λύσεων για τα ζητήματα που ανακύπτουν στην αγορά, συμβάλλοντας καθοριστικά στη δυναμική πορεία του κλάδου.

- Ο Δημήτρης Σκυλογιάννης είναι Msc in Energy,MBA,BoD  Heliev