Νόμος 5215/2025 για το υδρογόνο και το βιομεθάνιο: το πρώτο βήμα για την επενδυτική ασφάλεια στον τομέα των ανανεώσιμων αερίων και αερίων χαμηλών ρύπων

Το νομοθέτημα για το υδρογόνο και το βιομεθάνιο  έρχεται να συμπληρώσει το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της χώρας μας, καθώς ο αντίστοιχος νόμος 5215/2025 ψηφίστηκε στη Βουλή την Τρίτη 2 Ιουλίου. Το τμήμα Ενέργειας της Grant Thornton Ελλάδας σε συνεργασία με το νομικό γραφείο «Μαρίνος, Πετρούλιας & Συνεργάτες» υποστήριξαν το ΥΠΕΝ στην προετοιμασία του εν λόγω νομοθετικού πλαισίου.   

H αναγκαιότητα του Νόμου

Τί είναι το ανανεώσιμο υδρογόνο, το υδρογόνο χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος και το βιομεθάνιο

Το «ανανεώσιμο υδρογόνο» είναι υδρογόνο το οποίο παράγεται με τη μέθοδο της ηλεκτρόλυσης του νερού (ή άλλου μέσου όπως υδατικό διάλυμα), χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια η οποία έχει παραχθεί από ανανεώσιμες πηγές (π.χ. ηλιακή και αιολική). Το ενεργειακό του περιεχόμενο, δηλαδή, προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), πλην της βιομάζας. Το «υδρογόνο χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος» εξασφαλίζει την ίδια μείωση ρύπων όπως και το «ανανεώσιμο υδρογόνο», ωστόσο δεν παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Το βιομεθάνιο είναι μια βιώσιμη εναλλακτική του φυσικού αερίου, που προέρχεται από την αναβάθμιση και τον καθαρισμό του βιοαερίου που παράγεται από βιομάζα ή από το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα αστικών ή βιομηχανικών αποβλήτων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για διάφορες εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, ηλεκτροπαραγωγικών συστημάτων και της θέρμανσης.

Η έμφαση που δίνει η Ευρώπη, και κατ’ επέκταση η Ελλάδα, στους δυο αυτούς φορείς ενέργειας (υδρογόνο και βιομεθάνιο) δεν είναι τυχαία. Τόσο το υδρογόνο, όσο και το βιομεθάνιο μπορούν να υποκαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα τα οποία χρησιμοποιούνται σε δραστηριότητες οι οποίες δεν μπορούν να εξηλεκτριστούν, μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος και ενισχύοντας την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Επιπλέον, το «ανανεώσιμο υδρογόνο» μπορεί να συμβάλει στην εξισορρόπηση του ηλεκτρικού δικτύου και να μετριάσει τις περικοπές, ενώ το βιομεθάνιο συντελεί στην αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων.

Bασικά θέματα ρύθμισης του Νόμου

Ο νόμος αφορά κυρίως σε παραγωγούς ανανεώσιμου υδρογόνου και υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, σε νέους παραγωγούς βιομεθανίου από μηδενική βάση, καθώς και σε υφιστάμενους παραγωγούς βιοαερίου οι οποίοι επιθυμούν να παράγουν βιομεθάνιο.

Συνολικά, ρυθμίζει: 

(β) την πιστοποίηση του «ανανεώσιμου υδρογόνου», 

(γ) την αδειοδότηση Γεωγραφικά Περιορισμένων Δικτύων Υδρογόνου (ΓεΠεΔΥ) και 

(δ) την αδειοδότηση νέων μονάδων βιομεθανίου ή της (μερικής ή ολικής) αναβάθμισης μονάδων βιοαερίου. 

Παράλληλα, προβλέπεται δυνατότητα καθεστώτος στήριξης των μονάδων παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου και βιομεθανίου,  με στόχο την έναρξη και την κλιμάκωση της παραγωγής και της χρήσης αυτών.

Αδειοδοτική διαδικασία των μονάδων 

Σχετικά με την αδειοδότηση των μονάδων, έμφαση δόθηκε στην απλοποίηση των διαδικασιών, στο βαθμό του εφικτού. Κατ’ επέκταση, η δραστηριότητα της παραγωγής βιομεθανίου επιτρέπεται σε φορείς που διαθέτουν άδεια λειτουργίας, έχοντας πρότινος ολοκληρώσει κάποια στάδια, όπως την έκδοση της απόφασης περιβαλλοντικής αδειοδότησης καθώς και των λοιπών αδειών, την εξασφάλιση όρων σύνδεσης της μονάδας από τον αρμόδιο Διαχειριστή, την έκδοση της άδειας εγκατάστασης, την υπογραφή της σύμβασης σύνδεσης με τον αρμόδιο Διαχειριστή και εγκατάσταση της Μονάδα Ελέγχου και Μέτρησης Βιομεθανίου (Μ.Ε.Μ.). Αντίθετα, στην περίπτωση παραγωγής «ανανεώσιμου υδρογόνου», το εν λόγω καύσιμο θα παραχθεί στη συντριπτική πλειοψηφία του από καινούργιες μονάδες και, για αυτόν τον λόγο,  κρίθηκε απαραίτητο να απαιτείται προηγουμένως η έκδοση βεβαίωσης παραγωγού. Με αυτόν τον τρόπο, θα καταστεί δυνατή η χαρτογράφηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος ήδη από την έναρξη ισχύος του νόμου (και όχι εν αναμονή μέχρι την έκδοση άδειας εγκατάστασης) προκειμένου—μεταξύ άλλων—να αξιολογηθεί και η ανάγκη χορήγησης κρατικών ενισχύσεων. Για τον σκοπό αυτό, προβλέπεται ως προϋπόθεση για την έκδοση της βεβαίωσης παραγωγού η προσκόμιση των απαιτούμενων δικαιολογητικών προς τεκμηρίωση της δυνατότητας εξασφάλισης θέσης εγκατάστασης της μονάδας.

Κόστος σύνδεσης μονάδων 

Μια περαιτέρω ειδοποιός διαφορά στην αντιμετώπιση των δύο τύπων μονάδων παραγωγής (μονάδες υδρογόνου και μονάδες βιομεθανίου) αφορά στην κατανομή του κόστους κατασκευής των διασυνδετήριων αγωγών με το Ε.Σ.Φ.Α., το Δίκτυο διανομής ή το Γεωγραφικά Περιορισμένο Δίκτυο Υδρογόνου στην περίπτωση του υδρογόνου. Όταν πρόκειται για μονάδες παραγωγής βιομεθανίου, το κόστος βαρύνει αποκλειστικά τον παραγωγό βιομεθανίου. Εξαίρεση αποτελούν οι μονάδες βιομεθανίου των οποίων οι Μ.Ε.Μ. απέχουν από το σημείο σύνδεσης με το Ε.Σ.Φ.Α. ή με το δίκτυο διανομής μέχρι τρία (3) χιλιόμετρα, όπου το κόστος σύνδεσης βαρύνει αποκλειστικά τον αρμόδιο Διαχειριστή και εντάσσεται στις ρυθμιζόμενες λειτουργικές δαπάνες του αρμόδιου Διαχειριστή. Αν το σημείο σύνδεσης με το Ε.Σ.Φ.Α. ή με το δίκτυο διανομής και της Μ.Ε.Μ. της μονάδας βιομεθανίου απέχουν μεταξύ τους μέχρι δέκα (10) χιλιόμετρα, το κόστος σύνδεσης από το 3^ο μέχρι το 10^ο χιλιόμετρο επιμερίζεται ισάξια μεταξύ του παραγωγού βιομεθανίου και του αρμόδιου Διαχειριστή. Στην περίπτωση των μονάδων υδρογόνου, το κόστος σύνδεσης βαρύνει αποκλειστικά τον παραγωγό υδρογόνου. Σε όλες τις περιπτώσεις οι δαπάνες λειτουργίας του έργου σύνδεσης εντάσσονται στις ρυθμιζόμενες λειτουργικές δαπάνες του αρμόδιου Διαχειριστή. Η λογική πίσω από τη διαφορετική αντιμετώπιση έγκειται στο γεγονός ότι, αναμφίβολα, οι πρώτες ποσότητες του εγχώρια παραγόμενου βιομεθανίου θα προκύψουν κατά κανόνα από μερική ή ολική μετατροπή υφιστάμενων μονάδων παραγωγής βιοαερίου, η πλειονότητα των οποίων βρίσκεται μακριά από το δίκτυο Ε.Σ.Φ.Α. και το Δίκτυο διανομής, καθώς κατά την εγκατάσταση αυτών, η εγγύτητα στο δίκτυο Φυσικού Αερίου δεν αποτελούσε επ’ ουδενί κριτήριο. Αντιθέτως, κριτήριο αποτελούσε η εγγύτητα στην πρώτη ύλη. 

Γεωγραφικά Περιορισμένων Δικτύων Υδρογόνου (ΓεΠεΔΥ)

Ενώ οι πρώτες εγχώρια παραγόμενες ποσότητες βιομεθανίου είναι κατά τρόπον τινά «εγγυημένες» λόγω της σημερινής λειτουργίας των μονάδων βιοαερίου, η παραγωγή υδρογόνου αναμένεται να ξεκινήσει εντός των «κοιλάδων υδρογόνου», γεγονός που καθιστά τη ρύθμιση των Γεωγραφικά Περιορισμένων Δικτύων Υδρογόνου (ΓεΠεΔΥ) απαραίτητη από τον Νόμο. Τα  ΓεΠεΔΥ είναι δίκτυα μεταφοράς ή διανομής υδρογόνου που λειτουργούν εντός γεωγραφικά περιορισμένης βιομηχανικής ή εμπορικής περιοχής και υπόκεινται σε ειδικό καθεστώς λειτουργίας και αδειοδότησης. H αδειοδότηση αυτών μπορεί να γίνει μέσω δημόσιου διαγωνισμού, υπό προϋποθέσεις, όπως ενδεικτικά όταν η κατασκευή του συγκεκριμένου ΓεΠεΔΥ είναι αναγκαία για λόγους εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος ή εάν, κατά το προηγούμενο εξάμηνο, υποβλήθηκαν περισσότερες αιτήσεις για τη χορήγηση Άδειας ΓεΠεΔΥ που αφορούν στην ίδια γεωγραφική θέση ή περιοχή. Διαχειριστής ΓεΠεΔΥ μπορεί να οριστεί μια κάθετα ολοκληρωμένη επιχείρηση εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι προϋποθέσεις του Άρθρου 43, παράγραφος 2, για το συγκεκριμένο δίκτυο. 

Κίνητρα

Επενδυτική ή/ και λειτουργική ενίσχυση δύναται να δοθεί σε καινούργιες μονάδες παραγωγής βιομεθανίου ή «ανανεώσιμου υδρογόνου». 

Στο πλαίσιο της κινητροδότησης των υφιστάμενων μονάδων παραγωγής βιοαερίου για τη μετάβασή τους σε μονάδες παραγωγής βιομεθανίου, ο Νόμος προωθεί την άμεση μετάβαση αυτών εντός πενταετίας από την έναρξη ισχύος του, καθώς μόνο εντός αυτού του χρονικού διαστήματος οι εν λόγω μονάδες θα είναι επιλέξιμες για την χορήγηση επενδυτικής ή/ και λειτουργικής ενίσχυσης.  Επιπλέον, αναγνωρίζοντας τις αυξημένες καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας των μονάδων βιομεθανίου, ο Νόμος προβλέπει ρητά τη διατήρηση του ηλεκτρικού χώρου που αποδεσμεύεται, καθώς αυτός δύναται να χρησιμοποιηθεί, εν μέρει ή εν όλω, από τον παραγωγό βιομεθανίου αποκλειστικά για σκοπούς αυτοκατανάλωσης με ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό. Τέλος, από την έναρξη ισχύος του Νόμου, δεν θα χορηγείται βεβαίωση παραγωγού σε νέες μονάδες βιοαερίου, ούτε θα γίνονται δεκτά νέα αιτήματα για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή σε δήμους όπου υπάρχει ενεργό δίκτυο διανομής φυσικού αερίου. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις στις οποίες, κατά την έναρξη ισχύος του νόμου, έχει ήδη κατατεθεί πλήρης φάκελος στον Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. προς υπογραφή για νέες συμβάσεις ή για ανανέωση υφιστάμενων, εφόσον αυτές υπογραφούν πριν από την 1η Ιανουαρίου 2026.

Επίσης, ο Νόμος απαλλάσσει τους χρήστες από χρεώσεις εισόδου του βιομεθανίου στο Ε.Σ.Φ.Α. ή σε δίκτυο διανομής. 

Πιστοποίηση αειφορίας και εγγυήσεις προέλευσης

Η επαλήθευση της τήρησης των κριτηρίων αειφορίας και μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το βιομεθάνιο και για «ανανεώσιμο υδρογόνο» θα γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 32Η του ν. 3468/2006, δηλαδή με τη χρήση αναγνωρισμένων εθνικών καθεστώτων ή συστημάτων ή αναγνωρισμένων εθελοντικών καθεστώτων ή συστημάτων. 

Ο ίδιος νόμος (ν. 3468/2006) και δη τα άρθρα 15 έως 18Β, θα εφαρμοστούν κατ’ αναλογία για το περιεχόμενο και την έκδοση των εγγυήσεων προέλευσης του παραγόμενου βιομεθανίου και «ανανεώσιμου υδρογόνου». 

Η επόμενη μέρα

Η ψήφιση του Νόμου 5215/2025 συνιστά το πρωταρχικό βήμα, δεν αποτελεί όμως και το μοναδικό. Έπεται η ολοκλήρωση της δευτερογενούς νομοθεσίας, η οποία απαρτίζεται από: 

• την τροποποίηση των αντίστοιχων Κωδίκων Διαχείρισης των αρμόδιων Διαχειριστών, 
• τη συγγραφή του Κανονισμού Εγκατάστασης και Λειτουργίας Μονάδων Παραγωγής Βιομεθανίου, 
• καθώς και τον ορισμό του περιεχομένου, του χρόνου και του τρόπου υποβολής των απαιτούμενων πληροφοριών που καλούνται να προσκομίσουν οι παραγωγοί ανανεώσιμου υδρογόνου στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ.

Εξίσου βασικό  μέλημα είναι και η δημιουργία των σχημάτων ενίσχυσης τα οποία αναφέρονται στα Άρθρα 17 και 40 για το βιομεθάνιο και το ανανεώσιμο υδρογόνο, αντίστοιχα. Η εν λόγω άσκηση περιλαμβάνει τη μελέτη του ύψους του αναμενόμενου funding gap ανά περίπτωση, της κοινοποίησης καθεστώτων στήριξης και της διενέργειας των σχετικών προσκλήσεων υποβολής αιτήσεων. 

Στην Grant Thornton Ελλάδας, οι τεχνικο-οικονομικοί σύμβουλοι του Τμήματος Ενέργειας είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε τους ενδιαφερόμενους επενδυτές  σε όλα τα στάδια: από την προετοιμασία των επενδυτικών τους σχεδίων και την κάλυψη ρυθμιστικών θεμάτων, έως τη διαμόρφωση στρατηγικής εισόδου στις νέες αγορές και την υποβολή αιτήσεων για οικονομική ενίσχυση.    

- Η Δέσποινα Τζουλάκη είναι Senior Manager, Energy Sector της Grant Thornton