Εδώ και 25 χρόνια, ζούμε μια πολιτική υποκρισία που θέτει εν αμφιβόλω την κλιματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η κατά τα άλλα πράσινη και πρωτοπόρα στην μάχη αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Ευρωπαϊκή Ένωση, διατηρεί ακόμη και σήμερα σε ισχύ μια απίστευτη, λεόντειο (με τις δικές μου ερασιτεχνικές νομικές γνώσεις) συμφωνία για τα ορυκτά καύσιμα.

Αναφέρομαι στη συμφωνία Energy Charter[i] η οποία, όπως αναφέρει το πάντα ενημερωμένο Energypress[ii] «…επιτρέπει στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων να διεκδικούν δισεκατομμύρια σε αποζημιώσεις για επενδύσεις τους που πλήττονται από την ενεργειακή μετάβαση. Το 2022 η ιταλική κυβέρνηση κλήθηκε να καταβάλει 190 εκατ. ευρώ στη βρετανική εταιρεία Rockhopper λόγω απαγόρευσης εξόρυξης στα παράλια της χώρας. Αντίστοιχα, η γερμανική RWE έκανε αγωγή στην ολλανδική κυβέρνηση για 1,4 δισ. ευρώ το 2021 λόγω της απόσυρσης του άνθρακα.»[iii]

Μάλιστα. Όπως το διαβάσατε.

Αν δηλαδή η πράσινη ΕΕ αποφασίσει να κλείσει σταθμούς παραγωγής ορυκτών καυσίμων, οι εταιρείες δικαιούνται να ζητήσουν αποζημιώσεις δισεκατομμυρίων.

Επομένως η επίτευξη των κλιματικών στόχων που περνάει υποχρεωτικά μέσα από το τέλος των ορυκτών καυσίμων και επομένως το οριστικό και αμετάκλητο κλείσιμο των ορυκτών σταθμών παραγωγής ενέργειας, δεν θα είναι ούτε εύκολη ούτε φθηνή.

Ταυτόχρονα η συμφωνία δημιουργεί και αδυναμία νομοθέτησης αφού : «Νομικοί που μίλησαν στην Financial Times για το θέμα τόνισαν ότι τα ζητήματα που προκύπτουν από τη συνθήκη δεν έχουν να κάνουν μόνο με την ενέργεια, αλλά και με την κρατική κυριαρχία και τη δυνατότητα ελεύθερης νομοθέτησης[iv].»

Σοβαρεύουν τα πράγματα.

Μια συμφωνία, που δεν γνωρίζω πόσοι αντιλήφθηκαν την υπογραφή της το 1998 και όσοι την αντιλήφθηκαν, αν κατάλαβαν τη σημασία της, ακυρώνει τον τίτλο της πρωτοπορίας στην κλιματική μάχη που διεκδικούσε η ΕΕ.

“The 1998 Energy Charter Treaty, which has more than 50 signatories including European Union countries, was designed to protect companies in the energy industry by allowing them to sue governments on policies affecting their investments[v].”

Δηλαδή, «Η συμφωνία σχεδιάστηκε να προστατεύει εταιρείες ενέργειας επιτρέποντας τες να μηνύσουν κυβερνήσεις για πολιτικές που επηρέαζαν τις επενδύσεις τους»

Μια συμφωνία βγαλμένη από τον «Οδηγό Βέλτιστων Αποικιοκρατικών Πρακτικών» που θα μπορούσε να είχε γράψει ο ίδιος ο βασιλιάς Λεοπόλδος, αν του είχε μείνει χρόνος από τους ακρωτηριασμούς των δύσμοιρων αφρικανών.

Και πότε ξύπνησε η τρανή ΕΕ;:

«But in recent years it has been used to challenge policies that require fossil fuel plants to shut – raising concerns that it is an obstacle to addressing climate change.»

Τώρα δηλαδή, συνειδητοποίησαν ότι υπήρχε αντίφαση (σκάνδαλο είναι μια καλύτερη λέξη) μεταξύ της αποικιοκρατικής συμφωνίας Energy Charter Treaty και της κλιματικής πολιτικής της ΕΕ.

Και το 1998 που η ΕΕ την υπέγραψε, δεν είχε ακούσει κανείς στις Βρυξέλλες για κλιματική αλλαγή;

Κανείς τους δεν αναρωτήθηκε γιατί ζήτησε το λόμπυ των ορυκτών καυσίμων αυτή τη συμφωνία;

Σίγουρα μια εξήγηση είναι ότι το λόμπυ ορυκτών καυσίμων γνώριζε πολύ καλά σε ποιες πολιτικές θα οδηγούσε σε μερικά χρόνια η επιδεινούμενη κλιματική αλλαγή και ουσιαστικά με αυτή τη συμφωνία αγόραζε ασφάλιση κινδύνου.[vi] [vii] [viii]  

 

Πάντως, η ύπαρξη αυτής της συμφωνίας, εξηγεί και μερικές παραδοξότητες που ήταν δυσερμήνευτες.

Για παράδειγμα πως ήταν δυνατόν από το ένα COP στο άλλο COP, επί συνολικά 25 COPs, να αναφέρουν οι τελικές αποφάσεις την αδήριτη ανάγκη μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά να μην λένε ούτε λέξη αναφορικά με τις πηγές των εκπομπών, δηλαδή τα ορυκτά καύσιμα;

Μόνο στο COP26 και COP27 υπάρχει μια αναφορά, κι αυτή με τα ζόρια και κυρίως στο κάρβουνο. Περιμένω να δω τι θα σκαρφιστούν στο COP28, στα ΗΑΕ, βασίλειο της πετρέλαιοβιομηχανίας.   

Επίσης έτσι εξηγείται μια κατά τα άλλα παράλογη επιμονή των εταιρειών ορυκτών καυσίμων να κατασκευάζουν νέα έργα.

Αν δεχτούμε ότι μπορεί να έχουμε μια λογική αντίδραση στην κλιματική κρίση (αν, είπα, υποθετικό, μην φοβάστε, δεν θα έχουμε) τότε πρέπει να αναμένουμε ότι θα κλείσουν σύντομα(;) όλοι οι σταθμοί ορυκτών καυσίμων. Παλαιοί και νέοι.

Και οι μεν παλαιοί έχουν αποσβεστεί οπότε το κλείσιμο θα σημαίνει απλά χασούρα στα κέρδη, κάτι που απορροφάται έστω και με πόνο ψυχής.

Οι νέοι σταθμοί όμως; Αυτοί που κατασκευάζονται τώρα;

Το κλείσιμο νέων σταθμών θα είναι το κλασσικότερο παράδειγμα stranded assets (σε ελεύθερη μετάφραση: αχρηστευμένα ή απαξιωμένα περιουσιακά στοιχεία). Γιατί λοιπόν δεν φοβίζει τους επενδυτές αυτή η προοπτική, όταν σίγουρα οι εκτιμητές κινδύνου που συμβουλεύονται θα έχουν διπλό-υπογραμμίσει αυτήν την προοπτική εξέλιξης;

Απλά γιατί, με βάση συμφωνίες όπως το Energy Charter[ix] , το κλείσιμο θα το λουστεί το δημόσιο σε επίπεδο ΕΕ και εθνικό, δηλαδή τα γνωστά υποζύγια: εσείς κι εγώ. Με άλλο λόγια όπως έγραψα και πιο πάνω είχαν υπογράψει ασφάλιση κινδύνου.

Να πω ότι χάρηκα που έδωσα απάντηση στις παραδοξότητες, θα ήταν ψέμα.

Ούτε και η ΕΕ χαίρεται με αυτό που πάει να κάνει.

Διακρίνει κανείς ένα «δεν το ήθελα αλλά, τι θα πει ο κόσμος….»:

«Τhe European Commission has told member countries that a joint EU exit from a controversial international energy treaty appears inevitable, according to a document seen by EURACTIV.»

“A withdrawal of the EU and Euratom from the Energy Charter Treaty appears to be unavoidable,” said the so-called “non-paper”.

Το χειρότερο;

Ακόμη και να ακυρωθεί η συμφωνία Energy Charter[x], θα συνεχίσει να προστατεύει τις επενδύσεις των εταιρειών για άλλα 20 χρόνια.

Even if countries leave, a “sunset clause” means the treaty would still protect existing fossil fuel investments for 20 years.

Φαντάζομαι θα διαβάσατε ότι επί 3 συνεχόμενες μέρες την προηγούμενη εβδομάδα η θερμοκρασία της Γης έσπασε νέο ρεκόρ ξεπερνώντας του 17^oC.[xi]

Επομένως και θα μας πάρει και θα μας σηκώσει η κλιματική κρίση και θα πληρώσουμε κι από πάνω.

Αλλά πάντα έτσι δεν γινόταν;

 

Δρ. Ιωάννης Τσιπουρίδης

Σύμβουλος Μηχανικός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

Διευθυντής RECCReC (Renewable Energy & Climate Change Research Center) at TUM, Μομπάσα, Κένυα.

Επισκέπτης καθηγητής Technical University of Mombasa (TUM)

Επισκέπτης καθηγητής Meru University of Science & Technology(MUST)