Σφίγγει συνεχώς ο πυρηνικός «κλοιός» γύρω από την Ελλάδα - Στην πρίζα τέλη 2025 το Ακούγιου, σύντομα το πρώτο ευρωπαϊκό SMR στη Ρουμανία - Πτώση κόστους βλέπουν οι ειδικοί

Στο προσκήνιο επανέρχεται όλο και πιο δυναμικά η πυρηνική ενέργεια, τόσο στις χώρες της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης, όσο και στη γειτονιά μας όπου ο «κλοιός» γύρω από την Ελλάδα σφίγγει συνεχώς.

Τη συζήτηση τροφοδοτούν εκ νέου το κοινό άρθρο Μακρόν - Μερτς, ο διάλογος για τα πυρηνικά που άνοιξε μετά το μπλακ άουτ στην Ισπανία και ο «μανδύας» που απλώνεται όλο και περισσότερο στη περιοχή μας, με απανωτές ειδήσεις από Τουρκία, Ρουμανία, Βουλγαρία και Ιταλία.

Στη περίπτωση της Γερμανίας, τα πάντα δείχνουν ότι είναι θέμα χρόνου η επίσημη μεταστροφή του Βερολίνου, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι η κυβέρνηση Μερτς εξετάζει ήδη κατά πόσο είναι τεχνικά εφικτή η επιστροφή σε λειτουργία των πιο πρόσφατα παροπλισμένων αντιδραστήρων.

Το κοινό άρθρο γνώμης των δύο ηγετών που δημοσιεύτηκε στη γαλλική Figaro,, ανήμερα της επίσκεψης του νέου καγκελάριου στο Παρίσι, αναζοπύρωσε τα σενάρια.

Το μήνυμα των επικεφαλής των δύο ισχυρότερων οικονομιών της Ευρωζώνης μιλά για ανάγκη «ισότιμης μεταχείρισης εντός ΕΕ κάθε ενεργειακής τεχνολογίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα», υπονοώντας σαφώς την πυρηνική ενέργεια, την οποία οι προηγούμενες κυβερνήσεις του Βερολίνου είχαν πολεμήσει λυσσαλέα.

Η νέα τάξη πραγμάτων, ο ρεαλισμός που κομίζει ο Μερτς με έμφαση στις χαμηλότερες τιμές ρεύματος, η πίεση από τη βιομηχανία, αλλά και η στάση της κοινής γνώμης, αλλάζουν τα δεδομένα.

Σε πρόσφατη δημοσκόπηση, το 55% των Γερμανών δηλώνει υπέρ της επαναφοράς των μονάδων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας ως μόνο μέτρο για τη μείωση του ενεργειακού κόστους. Τέτοια ποσοστά που συνδέονται ευθέως με το βαρύ λογαριασμό που πλήρωσε (και πληρώνει) η Γερμανία όταν βρέθηκε χωρίς πυρηνικά στη κρίση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ήταν αδιανόητα πριν το 2022.

Από την Ισπανία μέχρι την Ιταλία, τη Ρουμανία και τη Τουρκία

Το νέο γερμανικό μοντέλο στην ενέργεια είναι προφανές ότι θα επηρεάσει και την υπόλοιπη Ευρώπη και όλα αυτά σε μια στιγμή όπου με διαφορετικές αφορμές, τα πυρηνικά βρίσκονται όλο και συχνότερα στο δημόσιο διάλογο.

Στην Ισπανία, για παράδειγμα, το μπλακ άουτ έχει ανοίξει τη συζήτηση ότι δεν πρέπει να κλείσουν τα 7 εν λειτουργία πυρηνικά εργοστάσια. Οι φωνές ότι οι πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής είναι ζωτικής σημασίας, καθώς παρέχουν σταθερότητα στο δίκτυο και εγγυημένο εφοδιασμό, ακούγονται όλο και πιο δυνατά.

Στη Ρουμανία, όλα δείχνουν ότι η χώρα θα καταφέρει να αποκτήσει τον πρώτο αντιδραστήρα «τσέπης» της ΕΕ. «Το πρώτο ευρωπαικό έργο στους SMR’s θα είναι ρουμάνικο», είπε χθες μιλώντας στην ημερίδα του ΙΕΝΕ «Innovation in Energy», ο καθηγητής Ionut Purica, επικεφαλής του Συμβουλευτικού Κέντρου για την Ενέργεια και το Περιβάλλον της ρουμανικής ακαδημίας, θυμίζοντας ότι η χώρα δρομολογεί άλλες δύο νέες μονάδες στο πυρηνικό σταθμό της Cernavodă από κοινού με τις αμερικανικές εταιρείες Fluor και Sargent & Lundy.

Στη πρώτη ευρωπαική χώρα που φαίνεται ότι θα αποκτήσει μικρό αρθρωτό αντιδραστήρα (Small Modular Reactor- SMR), σε συνεργασία με τη Nuscale Power, ο CEO της αμερικανικής εταιρείας δήλωσε πρόσφατα ότι είναι θέμα χρόνου η έναρξη κατασκευής της μονάδας.

Στη γείτονα Βουλγαρία η κυβέρνηση Ζελιάσκοφ έχει βάλει στόχο να γίνει η χώρα «nuclear energy hub» της Ευρώπης με 12 νέους αντιδραστήρες, στην Ιταλία ο υπ. Ενέργειας Τζιλμπέρτο Πικέτο δήλωσε πρόσφατα ότι η χώρα θα έχει ξανά πυρηνική ενέργεια μέχρι το 2030, ενώ το πρώτο πυρηνικό της εργοστάσιο θα αποκτήσει στα τέλη του έτους η Τουρκία.

Το περίγραμμα έδωσε στις αρχές του μήνα ο ίδιος ο Πρόεδρος Ερντογάν, λέγοντας ότι η δοκιμαστική παραγωγή ενέργειας από το Ακούγιου αναμένεται στα τέλη του 2025, ενώ το έργο θα μπει σε πλήρη λειτουργία το 2028.

Το τάιμινγκ και η προβολή στο μέλλον

Στη πραγματικότητα, η Ελλάδα ανήκει πλέον στις χώρες της περιοχής που αποτελούν εξαίρεση, ενώ γύρω της ο χάρτης δείχνει τουλάχιστον τέσσερις γείτονες (Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, Αίγυπτο) να «τρέχουν» με όλο και μεγαλύτερη στοχοπροσήλωση το πυρηνικό τους πρόγραμμα.

«Η έναρξη λειτουργίας των πρώτων μεγάλων αντιδραστήρων στη Τουρκία (2025-2026) και στην Αίγυπτο (2026-2027), κάτι που δεν έχει γίνει πλήρως αντιληπτό στην Ελλάδα, αναπόφευκτα θα θέσει σε άλλη διάσταση τη συζήτηση και εδώ. Και πιθανότατα θα οδηγήσει σε πολύ λίγα χρόνια την Ελλάδα να ξεκινήσει έναν εθνικό δημόσιο διάλογο πάνω στο θέμα, προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις», ανέφερε χθες από το βήμα του ΙΕΝΕ, ο Διονύσης Χιώνης, συνιδρυτής με το Στάθη Βλασσόπουλο της Athlos Energy, που προωθεί την ανάπτυξη της πυρηνικής τεχνολογίας.

Στο μόνιμο ερώτημα, κατά πόσο μπορεί να πειστεί η κοινή γνώμη για την ασφάλεια των σταθμών παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, ο ίδιος θύμισε πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου σύμφωνα με την οποία το 55% των ελλήνων έχουν θετική γνώμη, έναντι 45% που δηλώνουν αρνητικοί. Ποσοστά που στο παρελθόν ήταν αντιστρόφως ανάλογα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και τα σημερινά όσων εκφράζουν σκεπτικισμό και επιφυλάξεις είναι χαμηλά.

Η Μεσόγειος ως nuclear hub

Στη πραγματικότητα, τη συζήτηση στην Ελλάδα είχε ανοίξει ο ίδιος ο Πρωθυπουργός όταν πέρυσι το καλοκαίρι δήλωνε από τον Economist ότι η πυρηνική ενέργεια αποτελεί μονόδρομο για το net zero σενάριο, με τη σκυτάλη να παίρνει ο νυν υφυπ. Ενέργειας και πρων σύμβουλος του Κυρ. Μητσοτάκη για θέματα ενέργειας, Νίκος Τσάφος, επιχειρώντας να ανοίξει κι άλλο τη κουβέντα και να ζυγίσει αντιδράσεις σε μια γειτονιά γεμάτη από πυρηνικά. Συνοψίζοντας, η μέχρι σήμερα θέση της κυβέρνησης για τους SMR είναι πως πρόκειται για μια νέα τεχνολογία που πρέπει να την παρακολουθούμε από τώρα, ώστε να είμαστε έτοιμοι όταν ωριμάσει να σχεδιάσουμε την ενδεχόμενη αξιοποίησή της.

Ενα χρόνο μετά από τις πρώτες εκείνες κυβερνητικές τοποθετήσεις το πυρηνικό μπλοκ στη γειτονιά μας δείχνει ακόμη πιο ισχυρό. «Αργά ή γρήγορα η Μεσόγειος θα μετατραπεί σε nuclear hub και εφόσον οι SMR πείσουν ότι μπορούν να ρίξουν τα κόστη, κατασκευάζονται ταχύτερα από τους συμβατικούς αντιδραστήρες και είναι αξιόπιστες λύσεις για την εξιοσορρόπηση των ενεργειακών συστημάτων, θα παίξουν ρόλο -κλειδί στη περιοχή», ανέφερε από το ίδιο βήμα του ΙΕΝΕ, ο Managing Director της βρετανικής εταιρείας συμβούλων LucidCatalyst, Michael Drury.

Τα κόστη κατασκευής και οι τιμές

Στο φλέγον ερώτημα, σε τι βαθμό η πυρηνική ενέργεια μπορεί να ρίξει τις τιμές ρεύματος για τους τελικούς καταναλωτές, πέρα από το παράδειγμα της Γαλλίας - της φθηνότερης σχεδόν αγοράς στην Ευρώπη, λόγω των συνολικά 57 εν λειτουργία αντιδραστήρων - ακριβής απάντηση, προσαρμοσμένη στη περίπτωση των SMR, ακόμη δεν υπάρχει.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του καθηγητή του ΑΠΘ, Παντελή Μπίσκα, η εγκατάσταση «αντιδραστήρων τσέπης» στην Ελλάδα θα μπορούσε να ρίξει τις τιμές ρεύματος στη χονδρική ακόμη και κατά 25%, μειώνοντας τις ετήσιες δαπάνες για τον καταναλωτή μέχρι και 1,7 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Στο σενάριο πάντως μιας μαζικής ανάπτυξης των νέων αυτών μικρών αντιδραστήρων, ο Managing Director της LucidCatalyst, εκτιμά ότι τα κόστη για μια μονάδα 300 MW μπορεί να πέσουν στο 1 δισ ευρώ (4.000-6.000 €/MWh). Σήμερα τα κόστη ενός τυπικού SMR (τύπου Nuward, ισχύος 340 MW) φτάνουν ακόμη και τα 5 δισ. ευρώ, καθώς η τεχνολογία είναι ακόμη ανώριμη, βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο και δεν έχουμε δει ακόμη πουθενά απτά δείγματα παρόμοιων επενδύσεων.

Το crash test στο Καναδά

Κλειδί φυσικά θα αποτελέσει η κατασκευή του πρώτου τέτοιου reactor τον κόσμο, ισχύος 300 MW και ικανού να καλύψει τις ανάγκες 300.000 σπιτιών, στο Οντάριο του Καναδά, όπου προ ημερών η τοπική κυβέρνηση άναψε το τελικό πράσινο φως. Είναι ένας ακρογωνιαίος λίθος για την πυρηνική βιομηχανία και εφόσον αποδειχθεί οικονομικός, ταχύτερος στη κατασκευή και αξιόπιστος στη λειτουργία αναμένεται να δώσει μεγάλη ώθηση στη τεχνολογία των SMR.

Είναι ο πρώτος από τέσσερις συνολικά παρόμοιους σταθμούς συνολικού κόστους 20,9 δισ δολ, δαπάνη προφανώς εξαιρετικά ψηλή, καθώς πρόκειται για μια εντελώς καινούργια τεχνολογία που δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί. Εκτιμάται ότι το κόστος μπορεί να μειωθεί και πάνω από 80%, όσο θα αυξάνεται η παραγωγή των SMRs, θα τυποποιείται η συγκεκριμένη τεχνολογία και θα πολλαπλασιάζονται τα πεδία εφαρμογής. Από τη ναυτιλία και το repowering μονάδων άνθρακα, μέχρι τα gigafactory υδρογόνου και τα data centers.