Η Ευρώπη επεκτείνει τα σύνορά της: Ενεργειακά νησιά - Τα σχέδια που είναι στα σκαριά και οι προκλήσεις

Η Ευρώπη θέλει να επεκτείνει την επικράτειά της. Όχι λόγους επεκτατικούς, αλλά για παραγωγή ενέργειας, αποκτώντας μία ακόμα δικλείδα ασφαλείας εν μέσω γεωπολιτικών προκλήσεων.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ σχεδιάζουν «ενεργειακά νησιά» εντός των χωρικών τους υδάτων, τόσο στη Βόρεια όσο και στη Βαλτική Θάλασσα. Αυτοί οι τεχνητοί κόμβοι θα χρησιμεύουν ως κεντρικοί κόμβοι για υπεράκτια αιολικά πάρκα, μετασχηματίζοντας και αναμεταδίδοντας την ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν. Αλλά η δημιουργία νέας γης είναι ακριβή και ορισμένα έργα έχουν ήδη καθυστερήσει.

Το Project της Δανίας

Το σχέδιο της Δανίας για τη Βαλτική Θάλασσα είναι το πιο προχωρημένο. Μέχρι το 2030, το νησί Μπόρνχολμ αναμένεται να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην παροχή ενέργειας της Ευρώπης. Τεράστια νέα αιολικά πάρκα στα ανοικτά των ακτών του θα τροφοδοτούν με ηλεκτρική ενέργεια το Μπόρνχολμ, όπου θα μετασχηματίζεται και θα αποστέλλεται μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων, κυρίως στη Γερμανία. 

Από τα τρία γιγαβάτ της προβλεπόμενης χωρητικότητας, περισσότερα από τα δύο τρίτα θα ρέουν προς το Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία. Αυτό απαιτεί την τοποθέτηση ενός καλωδίου συνεχούς ρεύματος μήκους 130 χιλιομέτρων προς τη Γερμανία και μιας σύνδεσης 350 χιλιομέτρων με τη Δανία. Και αυτή είναι μόνο η αρχή.

Η διασύνδεση του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας

Οι εταιρείες ενέργειας αναφέρονται σε αυτές τις εγκαταστάσεις ως «υβριδικές διασυνδέσεις». Στην πράξη, ένα ενεργειακό νησί παρέχει άμεσες συνδέσεις σε πολλά εθνικά δίκτυα, ενώ παράλληλα χρησιμεύει ως αναμεταδότης και σταθμός μεταγωγής για το ευρύτερο ευρωπαϊκό δίκτυο, ενισχύοντας την ύφανση του ενεργειακού ιστού της ηπείρου.

Καταλύτης τα μπλακ άουτ

Η ανάγκη για αυτό το πιο σφιχτό δίκτυο υπογραμμίστηκε από ένα μπλακ άουτ την άνοιξη του 2025, όταν μια διακοπή ρεύματος στις 28 Απριλίου άφησε την Πορτογαλία και μέρη της Ισπανίας και της Γαλλίας χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα για ώρες. Οι ασθενείς διασυνδέσεις με την υπόλοιπη Ευρώπη σήμαιναν ότι, μετά από επικίνδυνες διακυμάνσεις τάσης που ανάγκασαν σε έκτακτες διακοπές λειτουργίας, δεν μπορούσε να εισαχθεί αρκετή ενέργεια από τη Γαλλία για να σταθεροποιηθεί το ισπανικό δίκτυο.

Ανθεκτικότητα έναντι στρατιωτικών απειλών

«Υπάρχει επίσης ο στόχος της δημιουργίας περιττών συνδέσεων στη Βαλτική για τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού», δήλωσε στο Wirtschaftswoche, ο Søren Møller Christensen, πρόεδρος του ιδρύματος Baltic Energy Island. Το έργο του στο Μπόρνχολμ έχει ανασταλεί προς το παρόν λόγω έλλειψης φορέων εκμετάλλευσης υπεράκτιων αιολικών πάρκων και επειδή η Δανία δεν θέλει να επωμιστεί μόνη της την τεράστια επένδυση. Στη Βόρεια Θάλασσα, το αναμενόμενο κόστος των 28 δισεκατομμυρίων ευρώ, που εκτιμήθηκε το 2021, το καθιστούσε ήδη το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο στην ιστορία της Δανίας και συνέβαλε επίσης σε καθυστερήσεις.

Ο Christensen επισημαίνει επίσης και τις στρατιωτικο-στρατηγικές σκέψεις, που μπαίνουν στο τραπέζι καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Οι εντάσεις στη Βαλτική αυξάνονταν ακόμη και πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στις 22 Σεπτεμβρίου 2022, η ακόμη ανεξιχνίαστη δολιοφθορά των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream I και II έλαβε χώρα κοντά στο Μπόρνχολμ. Έκτοτε, η ρωσική ναυτική δραστηριότητα, όπως οι συναντήσεις υποβρυχίων με γιοτ , έχει αυξηθεί αισθητά. Η προστασία των ενεργειακών υποδομών έχει γίνει μέρος της πολιτικής ασφαλείας της Ευρώπης.

Καλώδια και δολιοφθορές

Τα τελευταία χρόνια, υποθαλάσσια καλώδια δεδομένων στη Βαλτική έχουν επίσης κοπεί πολλές φορές, φέρεται από πλοία του «σκιώδους στόλου» της Ρωσίας, ο οποίος μεταφέρει αργό πετρέλαιο με ψευδείς σημαίες για να παρακάμψει τα δυτικά εμπάργκο. Τα ενεργειακά νησιά με πολλαπλές συνδέσεις μειώνουν την εξάρτηση από οποιοδήποτε μεμονωμένο καλώδιο.

Ενισχύοντας την οικονομία υδρογόνου

Όπως επισημαίνει το floatmagazine, τα ενεργειακά νησιά συνδέονται επίσης με τους κλιματικούς στόχους της Ευρώπης. Για να είναι κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, η ΕΕ θα χρειαστεί το υδρογόνο ως σημαντικό ενεργειακό φορέα για την κινητικότητα. Το υδρογόνο δεν υπάρχει ελεύθερα στη φύση. 

Πρέπει να παράγεται, συχνά με ηλεκτρόλυση χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια από υπεράκτιες ανεμογεννήτριες για τη διάσπαση του θαλασσινού νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο.

Το πράσινο υδρογόνο θα μπορούσε στη συνέχεια να διοχετευθεί στην ξηρά και να διανεμηθεί. Ένα τέτοιο νησί σχεδιάζεται στη Βόρεια Θάλασσα ως μέρος της «NortH2», μιας κοινοπραξίας της Shell και του ολλανδο-γερμανικού φορέα εκμετάλλευσης δικτύου Tennet. Μέχρι το 2030, περισσότερα από τρία γιγαβάτ υπεράκτιας αιολικής ισχύος θα τροφοδοτούν ηλεκτρολυτήρες στο Χρόνινγκεν, με μεταγενέστερες εγκαταστάσεις απευθείας στην ακτή.

Ένα άλλο νησί θα μπορούσε να υψωθεί 130 χλμ. από το γερμανικό νησί Sylt, και πάλι με τη συμμετοχή του Tennet. Ανοιχτά του Βελγίου, ο φορέας εκμετάλλευσης του δικτύου Elia σχεδιάζει το «Νησί της Πριγκίπισσας Ελισάβετ». Πολλά νέα σχήματα θα εμφανιστούν σύντομα στους ναυτικούς χάρτες. Το αν θα προσφέρουν θέσεις ελλιμενισμού για σκάφη αναψυχής μένει να φανεί, αλλά καθώς τα λιμάνια έκτακτης ανάγκης είναι παρόμοια με το λιμάνι του νησιού Prerow , και καθώς ο ανεφοδιασμός με πράσινη ενέργεια σταματά για τα ηλεκτρικά σκάφη, είναι σίγουρο ότι θα είναι ανοιχτά  ούτως ή άλλως.

Με όλη αυτή την κινητικότητα, τα «Energy Islands» όπου θα παράγονται τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικού ρεύματος μπαίνουν τώρα για τα καλά στο ραντάρ των επενδυτών ως το επόμενο βήμα στην εκμετάλλευση υπεράκτιων αιολικών πάρκων και αναμένονται οι επόμενες κινήσεις μεγάλων παικτών του κλάδου.