Κυκλική Οικονομία στην Πράξη: Το Μεγάλο Στοίχημα για την Ελλάδα

Η Κυκλική Οικονομία δεν είναι μια αφηρημένη έννοια για συνέδρια και θεωρητικά κείμενα. Είναι το μέλλον που οφείλουμε να οικοδομήσουμε σήμερα, με συγκεκριμένες πολιτικές, συνεργασίες και πράξεις. Και η Ελλάδα, αν θέλει να σταθεί όρθια απέναντι στις προκλήσεις της εποχής – ενεργειακή αβεβαιότητα, περιβαλλοντική πίεση, ανάγκη για ανταγωνιστικότητα – οφείλει να επιταχύνει αποφασιστικά τον βηματισμό της.

Ο ΣΕΠΑΝ, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας. Εκπροσωπώντας επιχειρήσεις που μετατρέπουν τα απόβλητα σε πόρους, δημιουργούν ενέργεια από υπολείμματα και υλοποιούν επενδύσεις με περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό αντίκτυπο, αποτελούμε καθημερινά τη ζωντανή απόδειξη ότι η κυκλικότητα είναι εφαρμόσιμη, αποδοτική και βιώσιμη.

Από τη Θεωρία στην Πράξη

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία, από το 2015 μέχρι σήμερα, έθεσε τις βάσεις για την αλλαγή του παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου στην Ε.Ε. Όμως, όσο η Ευρώπη προχωρά, η Ελλάδα παραμένει καθηλωμένη σε ένα παρωχημένο μοντέλο: υψηλά ποσοστά ταφής (78-80%), χαμηλή ανακύκλωση (17-20%), υποδομές με καθυστερήσεις και θεσμικά κενά.

Δεν είναι τυχαίο. Οι θεσμικές αγκυλώσεις, η αδράνεια της διοίκησης και οι ιδεοληψίες του παρελθόντος συνεχίζουν να κρατούν πίσω τη χώρα. Η πραγματική πρόκληση δεν είναι απλώς να εντάξουμε την κυκλική οικονομία στα σχέδια, αλλά να την εφαρμόσουμε στην πράξη. Να αποενοχοποιήσουμε την ενεργειακή αξιοποίηση, να δώσουμε κίνητρα για καινοτομία, να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις που επενδύουν στη μεταμόρφωση της οικονομίας.

Μια ιεράρχηση που οφείλουμε να σεβαστούμε

Η διαχείριση των αποβλήτων πρέπει να ακολουθεί τη λογική της ιεράρχησης:

• Πρόληψη
• Ανακύκλωση
• Ενεργειακή Αξιοποίηση
• Ταφή (ως έσχατη λύση)

Σήμερα, δυστυχώς, έχουμε αντιστρέψει αυτή τη λογική. Κυρίως θάβουμε και δευτερευόντως–αν και εφόσον– ανακυκλώνουμε. Είναι σαν να επιλέγουμε συνειδητά τον δρόμο της στασιμότητας.

Η ευρωπαϊκή εμπειρία αποδεικνύει το αντίθετο. Χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία ή η Δανία, έχουν περιορίσει την ταφή στο 10% ή και λιγότερο. Πώς; Με επενδύσεις, με τεχνολογίες, με σοβαρά εργαλεία πολιτικής. Εκεί η ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμματικών αποβλήτων είναι ο κανόνας – όχι η εξαίρεση. Εδώ, δυστυχώς, εξακολουθεί να δαιμονοποιείται.

Τσιμεντοβιομηχανία: Παράδειγμα Κυκλικότητας

Η ελληνική τσιμεντοβιομηχανία είναι ο πιο χαρακτηριστικός κλάδος που εφαρμόζει την κυκλική οικονομία στην πράξη. Χρησιμοποιεί δευτερογενή υλικά, απόβλητα ή παραπροϊόντα άλλων βιομηχανικών διεργασιών ως εναλλακτικές πρώτες ύλες, δίνοντας περιβαλλοντικά ασφαλή διέξοδο σε αυτά τα υλικά και εξοικονομώντας ορυκτές α ύλες. Παράλληλα, χρησιμοποιεί εναλλακτικά καύσιμα από επεξεργασμένα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα, μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και αποτρέποντας την ταφή εκατοντάδων χιλιάδων τόνων υλικών σε ετήσια βάση.

Όμως το ποσοστό συν-επεξεργασίας στην Ελλάδα παραμένει κάτω από το 50%, τη στιγμή που οι στόχοι είναι πολύ πιο φιλόδοξοι. Χρειάζεται συντεταγμένη στρατηγική, υποστήριξη από το κράτος και ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο ώστε χρήσιμα υλικά να εκτρέπονται από την υγειονομική ταφή.

Ο Ρόλος του Ιδιωτικού Τομέα

Η κυκλική οικονομία δεν αναπτύσσεται από δημόσιες εξαγγελίες. Γεννιέται μέσα στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων. Εκεί όπου σχεδιάζονται προϊόντα, όπου ανακτώνται υλικά, όπου επαναχρησιμοποιούνται πόροι.

Ο ΣΕΠΑΝ εκπροσωπεί τον ιδιωτικό τομέα που έχει επενδύσει, που συνεχίζει να καινοτομεί και που απαιτεί ένα περιβάλλον σταθερό, συνεργατικό και λειτουργικό. Είμαστε σε διαρκή διάλογο με την Πολιτεία, καταθέτοντας προτάσεις πολιτικής που συνδέονται με πραγματικά προβλήματα και άμεσες λύσεις.

Οι 5 Προτάσεις Πολιτικής του ΣΕΠΑΝ

1. Υψηλής ακρίβειας δεδομένα και ιχνηλασιμότητα αποβλήτων: Δεν μπορούμε να βελτιώσουμε ό,τι δεν μετράμε σωστά.

2. Υψηλό τέλος ταφής: Όχι πλασματικό, αλλά ουσιαστικό. Η ταφή πρέπει να είναι η πιο ακριβή επιλογή.

3. Θεσμικά κίνητρα για επιχειρήσεις κυκλικής οικονομίας: Οικονομική ενίσχυση, φορολογικά εργαλεία, πρόσβαση στη χρηματοδότηση.

4. Υποχρεωτικές Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες: Το Δημόσιο να αγοράζει κατά προτεραιότητα προϊόντα από ανακυκλωμένα υλικά.

5. Επενδύσεις στην Έρευνα και την Ανάπτυξη: Για νέες λύσεις με έμφαση σε τομείς με υψηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Μια Νέα Πολιτική για την Κυκλικότητα

Ζητάμε από την Πολιτεία να διευκολύνει τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία, όχι με ευχολόγια, αλλά με εφαρμοσμένες πολιτικές που θα ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς. Το μέλλον δεν μπορεί να χτιστεί πάνω σε πρακτικές του χθες. Είναι αναγκαίο να αξιοποιήσουμε το momentum της συγκυρίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να κινηθούμε αποφασιστικά προς ένα βιώσιμο μέλλον. Η χώρα δεν έχει την πολυτέλεια να μετρά άλλες χαμένες ευκαιρίες.

Το κλειδί είναι η Συνεργασία

Η μεταστροφή δεν θα έρθει αν ο καθένας κινηθεί μόνος του. Χρειάζεται συμπαράταξη όλων των υγιών δυνάμεων – κράτους, επιχειρήσεων, κοινωνίας πολιτών – για να διαμορφώσουμε ένα νέο συμβόλαιο εμπιστοσύνης. Να κάνουμε το αυτονόητο: να πάψουμε να θάβουμε τους πόρους μας και να αρχίσουμε να τους αξιοποιούμε. .

Εμείς, στον ΣΕΠΑΝ, δεσμευόμαστε πως με θεσμική ευθύνη, τεκμηρίωση, επιχειρησιακή εμπειρία και πίστη στο αποτέλεσμα, θα συνεχίσουμε να υπηρετούμε το όραμα μιας σύγχρονης, πράσινης, κυκλικής Ελλάδας. Γιατί η Κυκλική Οικονομία δεν είναι ο δρόμος του μέλλοντος. Είναι ο μόνος δρόμος!

________

Η Λένα Μπέλση είναι Πρόεδρος του ΣΕΠΑΝ