Δύο Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα – Μια ιστορική κίνηση για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας

Η θέσπιση των δύο νέων Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων, στο Νότιο Αιγαίο και το Ιόνιο Πέλαγος, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, αποτελεί ένα ιστορικό βήμα για την προστασία της θαλάσσιας ζωής στην Ανατολική Μεσόγειο και μια πράξη βαθιάς οικολογικής σημασίας

Πρόκειται για μια σπάνια σε κλίμακα και φιλοσοφία πρωτοβουλία, η οποία αγκαλιάζει την έννοια της συνοχής των οικοσυστημάτων και προωθεί μια ολιστική θεώρηση της θαλάσσιας διατήρησης, βασισμένη στα πιο σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα. Έρχεται ως απάντηση στην τριπλή πλανητική κρίση, οι εκφάνσεις της οποίες είναι ιδιαίτερα έντονες στην Μεσόγειο, την ημίκληστη και ευάλωτη αλλά και πολύτιμη θάλασσα μας: η κλιματική κρίση, η ρύπανση ιδίως από πλαστικά και μικροπλαστικά, και κυρίως η απώλεια της θαλάσσιας βιοποικιλότητας βρίσκουν ανάχωμα με την θέσπιση των δύο νέων θαλασσίων πάρκων.

Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες εκτείνεται σε μία από τις πλέον εμβληματικές περιοχές της χώρας μας, εκεί όπου τα απομονωμένα νησιά, κατάλοιπα αρχαίων γεωλογικών διεργασιών, έχουν εξελιχθεί σε μοναδικά φυσικά εργαστήρια ζωής. Ενδημικά είδη φυτών, σπάνια ερπετά, απειλούμενα πτηνά όπως ο Μαυροπετρίτης και ο Μύχος, αλλά και ένα εντυπωσιακό ποσοστό του εθνικού πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας βρίσκουν καταφύγιο σε αυτό το πλέγμα νησιωτικών και θαλάσσιων ενδιαιτημάτων.

Η αξία του δεν περιορίζεται στη βιοποικιλότητα της ξηράς. Τα υποθαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, οι βυθοί με μακροφύκη και τα οικοσυστήματα βαθέων υδάτων συνθέτουν έναν εξαιρετικά πλούσιο υποθαλάσσιο κόσμο, ο οποίος δεν είναι μόνο βιολογικά πολύτιμος, αλλά και κρίσιμος για τη λειτουργία του παγκόσμιου κλίματος: οι θαλάσσιες αυτές περιοχές λειτουργούν ως φυσικοί ταμιευτήρες άνθρακα, ενισχύοντας την ικανότητα της φύσης να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα και να συμβάλλει στη σταθεροποίηση του παγκόσμιου κλίματος. Η διατήρησή τους είναι ζήτημα πλανητικής ευθύνης.

Αντίστοιχα, το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου περιλαμβάνει τον πυρήνα της βιοποικιλότητας της Ελληνικής Τάφρου, μιας περιοχής βαθιάς θάλασσας παγκόσμιας σημασίας. Εδώ διαβιούν και αναπαράγονται φυσητήρες, ζιφιοί, ρινοδέλφινα και ζωνοδέλφινα – μερικά από τα πιο σπάνια και ευάλωτα θαλάσσια θηλαστικά της Μεσογείου. Οι ήσυχες ακτές του φιλοξενούν επίσης κρίσιμες παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta, είδους-δείκτη της υγείας των παράκτιων οικοσυστημάτων.

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, οι βαθύβιοι βιογενείς σχηματισμοί και τα εκτεταμένα λιβάδια Ποσειδωνίας του Ιονίου υποστηρίζουν όχι μόνο τη βιοποικιλότητα, αλλά και την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων σε συνθήκες αυξανόμενης κλιματικής πίεσης. Παρέχουν ζωτικούς ενδιαιτημάτων σε δεκάδες είδη και λειτουργούν ως φυσικοί φραγμοί κατά της διάβρωσης των ακτών.

Τα δύο αυτά πάρκα, με συνολική έκταση άνω των 27.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, σηματοδοτούν την αποφασιστική μετάβαση της χώρας από την αποσπασματική προστασία ειδών και περιοχών, στην ενιαία διατήρηση λειτουργικών θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τα οποία δεν γνωρίζουν διοικητικά όρια. Επικεντρώνονται στη συνδεσιμότητα των ενδιαιτημάτων, στη διατήρηση μεταναστευτικών διαδρομών και στην αποκατάσταση οικολογικών διεργασιών που έχουν διαταραχθεί από δεκαετίες ανθρώπινης παρέμβασης.

Η οικολογική σημασία αυτών των πάρκων είναι αναμφισβήτητη και πολυδιάστατη: αποτελούν πυλώνες για την επιβίωση των θαλάσσιων ειδών, άγκυρες σταθερότητας για το εύθραυστο μεσογειακό οικοσύστημα και σύμβολα ελπίδας για μια νέα σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Η Ελλάδα αναλαμβάνει τον ρόλο του θεματοφύλακα αυτού του πολύτιμου φυσικού κεφαλαίου, αποδεικνύοντας πως η προστασία της βιοποικιλότητας είναι επιλογή πολιτισμού, επιστήμης και μακροπρόθεσμης σοφίας του ανθρώπου προς το ίδιο το μέλλον του.

(*) Η Δρ Διονυσία-Θεοδώρα Αυγερινοπούλου είναι βουλευτής Ν. Ηλείας της Ν.Δ., πρόεδρος της Μόνιμης Ειδικής Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής και απεσταλμένη του πρωθυπουργού για τους Ωκεανούς