Σαν βατράχια σε αναμμένο τσουκάλι

03 08 2025 | 10:14Γιάννης Τσιπουρίδης

Μια νέα μελέτη[i] που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Nature[ii] καταλήγει πως με τον τρόπο που παρουσιάζονται οι κλιματικές καταστροφές στα ΜΜΕ, η κλιματική αλλαγή εμφανίζεται ως μια αργή, σταδιακή μεταβολή του καθημερινού καιρού και αυτό κάνει πολλούς στο να αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ως μη ανησυχητικές, ως μικρής σημασίας και να οδηγεί έτσι σε απάθεια, γνωστή και ως «boiling frog effect[iii]» (το φαινόμενο του «βράζοντος βατράχου»), το οποίο είναι μια μεταφορά, μια παραβολή η οποία ισχυρίζεται τα ακόλουθα:

Αν τοποθετήσεις ένα βάτραχο σε μια κατσαρόλα με καυτό νερό, θα πηδήξει αμέσως έξω. Αν όμως τον τοποθετήσεις σε μια κατσαρόλα με κρύο νερό και αρχίσεις να θερμαίνεις το νερό πολύ σιγά, ο βάτραχος δεν θα πηδήξει να γλυτώσει, αλλά θα προσαρμόζεται στην αλλαγή θερμοκρασίας και θα παραμείνει μέχρι να πεθάνει.

Προσωπικά συμφωνώ απόλυτα μια και αυτή είναι και η δική μου διαπίστωση, εδώ και κάποια χρόνια. Δεν είναι κατανοητό πως νοήμονά όντα αδιαφορούν σε αυτά τα μηνύματα κινδύνου που έρχονται αδιάκοπα. Και η παραβολή με τον βάτραχο είναι πραγματικά ταιριαστή, γιατί ενώ οι επιστημονικές διαπιστώσεις και προειδοποιήσεις είναι δυσμενέστερες χρόνο με το χρόνο και επιβεβαιώνονται από τα τραγικά καταστροφικά κλιματικά φαινόμενα που πλήττουν όλον τον πλανήτη, η ανθρωπότητα γυρνάει πλευρό και συνεχίζει στον ίδιο ουσιαστικά δρόμο ή αν θέλετε παραμένει στο τσουκάλι που ζεσταίνεται αργά.

Ίσως να φταίει το γεγονός ότι τα μηνύματα είναι αλληλοσυγκρουόμενα και πολλά αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή.

Οι φωνές που ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή είναι πολλές και έχουν την υψηλότερη δυνατή εκπροσώπηση στον πλανήτη, στα ΜΜΕ αλλά – και πολύ σημαντικό – και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο νέος πλανητάρχης δεν χάνει ευκαιρία να το διατρανώσει με ασυνάρτητες (ως συνήθως) τοποθετήσεις, αρνητικές δηλώσεις για τις ανανεώσιμες πηγές (μισεί ιδιαίτερα τις ανεμογεννήτριες[iv]), λατρεία για τα ορυκτά καύσιμα, αλλά κυρίως με Εκτελεστικά Διατάγματα που αποδυναμώνουν το νομικό πλαίσιο προστασίας που είχε χτιστεί από τους προηγούμενους προέδρους. Τα πιο χαρακτηριστικά είναι:

Aπέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή την πρώτη κιόλας μέρα (20 Ιανουαρίου) που ανέλαβε ξανά την Προεδρία[v],

Στις 8 Απριλίου, εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα[vi] που στοχεύει να εμποδίσει την εφαρμογή των πολιτειακών νόμων που ψηφίστηκαν για τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής[vii].
Στις 29 Ιουλίου, πρότεινε την ανάκληση μιας επιστημονικής θέσης, που αποτελεί από το 2009 στις ΗΠΑ, την βάση για τη ρύθμιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η νέα απόφαση θα ανακαλέσει την οδηγία που καθόριζε ότι το διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια του θερμοκηπίου θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και ευημερία[viii].
Εδώ μπορείτε να τα δείτε όλα τα «ευρηματικά» και επιστημονικά αντικειμενικά Εκτελεστικά Διατάγματα[ix]….. μέχρι στιγμής.

Φυσικά οι εταιρείες τρίβουν τα χέρια τους, φανερά ή κρυφά και κάνουν βήματα όπισθεν ολοταχώς. Για παράδειγμα η BP ανακοίνωσε ότι θα παραχωρήσει το χαρτοφυλάκιο Ανανεώσιμων που έχει για να επικεντρωθεί στα ορυκτά καύσιμα[x]. Ούτε οι τράπεζες, φυσικά δεν θα έχαναν τέτοια ευκαιρία. Έτσι οι τράπεζες HSBC και BARCLAYS ανακοίνωσαν την αποχώρηση τους από την συμμαχία NET ZERO[xi]

Τα χειρότερα όμως συμβαίνουν στα μέσα κοινωνική δικτύωσης. Αρνητές της κλιματικής επιστήμης κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ψευδείς ισχυρισμούς κατά τη διάρκεια ακραίων καιρικών φαινομένων, θέτοντας σε κίνδυνο ζωές.

Για παράδειγμα ο Alex Jones, υποστηρικτής θεωριών συνωμοσίας, στις πυρκαγιές στο Λος Άντζελες ισχυρίστηκε, χωρίς αποδεικτικά στοιχεία ότι η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών (FEMA) «κατάσχεσε τρόφιμα» και ότι οι πυρκαγιές ήταν μια «globalist» πλεκτάνη, ότι κι αν σημαίνει αυτό.

Ο Τζόουνς είχε 408 εκατομμύρια επισκέπτες, περισσότερους από ότι τα ΜΜΕ και οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης[xii].

Πως λοιπόν ο μέσος πολίτης να μην είναι χαλαρός και απαθής με τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής;

Τα μηνύματα που λαμβάνει μόνο ξεκάθαρα δεν είναι.

Πως μπορεί κάποιοι να φωνάζουν «Τέλος στα ορυκτά καύσιμα» και άλλοι να λένε «drill, baby, drill»[xiii]

Όλοι πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, αλλά δυστυχώς μαζί με τις δικές μας αναλαμβάνουμε ευθύνες και για τα παιδιά μας, τα οποία όπως πάμε θα πληρώσουν τον λογαριασμό.

Όσον αφορά το εσωτερικό μέτωπο, αυτό δεν λέει να αλλάξει.

Παρακολουθώντας τις ειδήσεις και τις συζητήσεις και τα πρωτοσέλιδα με αφορμή τις πυρκαγιές, αυτό που κυριαρχεί είναι οι επιφανειακές αφορμές των πυρκαγιών και όχι τα πραγματικά αίτια. Ζήτημα είναι μια στις εκατό φορές να γίνεται αναφορά στην κλιματική αλλαγή, ως γενεσιουργό αιτία.

Η ανάλυση γυρίζει κατ’ αρχήν γύρω από το δεδομένο πολύ δύσκολο ανάγλυφο της χώρας, όπως άλλωστε και σε όποια χώρα καίγονται δάση. Τι να κάνουμε τώρα, τα δάση συνήθως είναι στα βουνά και όχι στη ….. θάλασσα για να σβήνουν εύκολα οι πυρκαγιές.

Μετά είναι οι πολύ δυνατοί άνεμοι τους οποίους κάθε χρόνο τους περιμένουμε και μόνο έκπληξη δεν αποτελεί η ένταση τους, όπως και επιδεινούμενοι χρόνο με το χρόνο καύσωνες και οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες.

Τέλος οι εγκληματικές αμέλειες των πολιτών και οι κατά λάθος εμπρηστές.

Εκεί φυσικά τελειώνει η συζήτηση με την επίκληση του ανακριτικού κλιμάκιου της πυροσβεστικής που διερευνά εμπρησμούς.

Καμιά ουσιαστική συζήτηση για την γενεσιουργό αιτία, την κλιματική αλλαγή, μάλλον επειδή είναι βαρετή.

Στο πρώτο μέρος του άρθρου παρέθεσα τους ηθικούς αυτουργούς αυτών των καταστροφών. Εκεί πρέπει να επικεντρωθεί η έρευνα και η απόδοση ευθυνών.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς;

Λίγα πράγματα

Η κλιματική αλλαγή ήρθε για να μείνει και θα χειροτερεύει για πολλά χρόνια ακόμη.

Και αυτό σημαίνει ότι αφού αλλάζει το κλίμα όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί ή θα προσαρμοστούν ή θα μετακινηθούν ή θα εξαφανιστούν.

Και πρώτα τα δέντρα που δεν μπορούν να το βάλουν στα πόδια και άρα θα εξαφανιστούν. Έρχεται ερημοποίηση.

Εμείς μόνο να περιορίσουμε τις ζημιές από τις πυρκαγιές μπορούμε, και όχι να τις αποτρέψουμε, δεδομένων των κλιματικών συνθηκών.

Για παράδειγμα το να διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν ακαθάριστα οικόπεδα και τόνοι πεταμένα εύφλεκτα σκουπίδια και μπάζα στις παρυφές ή και μέσα σε δάση, καταμεσής του Ιουλίου, δεν λέει τίποτε. Απλώς αποδεικνύει ότι ακραίες τιμές δεν παίρνει μόνο η θερμοκρασία, αλλά και η ανθρώπινη βλακεία και απληστία.

Όπως δεν λέει τίποτε η επιβολή διοικητικού προστίμου σε αυτούς τους οικοπεδούχους.

Μπορούμε, όμως, να δημιουργήσουμε μια ομάδα από ανέργους ημεδαπούς και αλλοδαπούς η οποία να έχει το δικαίωμα να μπαίνει σε όλα τα οικόπεδα και να τα καθαρίζει και μετά να στέλνεται ο λογαριασμός στον δικαιούχο;

Κι αυτή η ομάδα να δουλεύει 12 μήνες τον χρόνο, όση δηλαδή πρέπει να είναι και η ισχύς της αντιπυρικής περιόδου;

Και τον χειμώνα ας καθαρίζει τα δάση μας από τις δικές μας εύφλεκτες βρωμιές.

Όπως και με την λειψυδρία που χτυπάει την πόρτα μας, με τις πλημμύρες που θα ξαναέρθουν, έτσι και οι καταστροφικές πυρκαγιές θα μας συνοδεύουν μέχρι να μην υπάρχει τίποτε άλλο να κάψουν.

Γι’ αυτό και βασικότερο όλων: Τέρμα οι προσωρινές λύσεις! Χρειάζεται μια συνολική διαρκής προσπάθεια.

Κι επειδή αυτή η προσπάθεια θα πάρει πολλά χρόνια, ας αποφευχθούν οι κομματικές κόντρες για τα ψηφαλάκια.

Η μόνη μακροπρόθεσμη λύση για να υπάρχει ελπίδα να σωθεί κάτι, είναι να αλλάξουμε άρδην το ενεργειακό μας σύστημα και να στραφούμε στις μόνες πηγές που εξασφαλίζουν βιωσιμότητα για μας τα παιδιά μας και τον πλανήτη, δηλαδή τις ανεξάντλητες, τις πιο περιβαλλοντικά φιλικές, τις φθηνές και άφθονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Δρ. Γιάννης Τσιπουρίδης

Σύμβουλος Μηχανικός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

Δράση για το κλίμα

Καθηγητής Πανεπιστημίου Technical University of Mombasa (TUM), Kenya

Ερευνητής Πανεπιστημίου Strathmore University, Nairobi, Kenya

Μέλος του Fossil Fuel Non Proliferation Treaty και του Loss and Damage Collaboration Group

Εκδότης e-mc2 (Energy Matters to Climate Change)

Εκδότης ΑΝΕΜΟλόγια

[i] https://www.theguardian.com/news/2025/jul/24/boiling-frog-effect-makes-people-oblivious-to-threat-of-climate-crisis-shows-study

[ii] https://t.ly/PpPs7

[iii] https://www.youtube.com/shorts/QZl3BrFgvIQ

[iv] https://www.bbc.com/news/articles/c15l3knp4xyo