Ellinika Ηoaxes: Παραπλανητικοί ισχυρισμοί για τα αιολικά πάρκα

Πριν λίγο καιρό δημοσιεύθηκαν άρθρα στους ιστότοπους bankingnews.gr, choratouaxoritou.gr, katohika.gr, epilekta.com, στα οποία αναφέρονται ψευδώς οι ισχυρισμοί ότι οι ανεμογεννήτριες προκαλούν σοβαρή περιβαλλοντική ζημιά, δημιουργώντας “νεκρές ζώνες”, και ότι σκοτώνουν μαζικά πουλιά και νυχτερίδες. Στα ίδια δημοσιεύματα υποστηρίχθηκε επίσης ότι τα πτερύγια των ανεμογεννητριών είναι μη ανακυκλώσιμα και γίνονται τοξικά απόβλητα. Ορισμένοι χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναδημοσίευσαν τους ισχυρισμούς των άρθρων αυτών στο Facebook.

Τι ισχύει

Παρά τις καταγγελίες περί «νεκρών ζωνών» (ζώνες χωρίς ζωή), καμία δημοσιευμένη μελέτη δεν εντοπίζει πλήρη εξαφάνιση όλων των οργανισμών γύρω από ανεμογεννήτριες. Αντιθέτως, οι όποιες μειώσεις στην πυκνότητα ειδών είναι τοπικές και εξαρτώνται από το είδος και τις μεθοδολογίες κάθε έρευνας, όχι από μόνιμη, συστηματική απουσία ζωής γύρω από τους στροβίλους. Αντιθέτως, μάλιστα, στις ανεμογεννήτριες που είναι εγκατεστημένες στη θάλασσα, τα υποβρύχια τμήματα των βάθρων λειτουργούν ως τεχνητοί ύφαλοι, παρέχοντας νέο σκληρό υπόστρωμα όπου ευδοκιμούν μαλάκια, σπόγγοι και μικρά ψάρια, ενισχύοντας την τοπική βενθική βιοποικιλότητα και υποστηρίζοντας δευτερογενή αλιευτικά αποθέματα.

Το πιλοτικό πρόγραμμα της RWE (γερμανική πολυεθνική εταιρεία παραγωγής ενέργειας), στο αιολικό πάρκο Kårehamn της Βαλτικής, ξεκίνησε το 2023 με την εγκατάσταση 180 «reef cube» τεχνητών υφάλων, σε συνεργασία με το Linnaeus University, για να αξιολογηθεί σε πραγματικό χρόνο η αποίκιση από μαλάκια, άλγη και ψάρια, με στόχο την ενίσχυση των οικοσυστημάτων. Παράλληλα, το World Economic Forum προωθεί έργα όπως το «ReCoral», όπου κοράλλια αναγεννιούνται επιτυχώς σε βάσεις ανεμογεννητριών, επιδεικνύοντας ότι οι θεμελιώσεις των ανεμογενητριών μπορούν να λειτουργήσουν ως βιότοποι με θετικά αποτέλεσμα στη θαλάσσια βιοποικιλότητα και όχι ως «νεκρές ζώνες». Αν και κυκλοφορούν μύθοι για «νεκρά δελφίνια» ή φάλαινες λόγω του θορύβου και των υπερήχων, διεθνείς ανασκοπήσεις δείχνουν ότι τα επίπεδα υπόηχων και θορύβου, κατά τη λειτουργία των ανεμογεννητριών, δεν φθάνουν σε τιμές επικίνδυνες για την ακουστική επικοινωνία ή υγεία των θαλάσσιων θηλαστικών και δεν έχουν καταγραφεί μαζικοί θάνατοι δελφινιών ή φαλαινών κοντά σε αιολικά πάρκα.

Σε χερσαία αιολικά πάρκα, ανασκόπηση που πραγματοποιήθηκε από τους Anne Tolvanen et al σε 160 μελέτες δείχνει ότι οι μειώσεις στην πυκνότητα ειδών είναι τοπικές και μετρήσιμες, ωστόσο δεν υπάρχουν μόνιμες «νεκρές ζώνες». Σε ανασκόπηση 71 μελετών, περίπου το 40% των ειδών όπως πουλιά, νυχτερίδες και θηλαστικά απομακρύνονται παροδικά από την περιοχή του αιολικού πάρκου, χωρίς όμως να προκύπτουν μαζικές εξαφανίσεις πληθυσμών. Επίσης σε μια ακόμα συστηματική ανασκόπηση 216 μελετών απο τους I. Estellés-Domingo et al, σχετικά με τα αρπακτικά σε περιοχές αιολικών πάρκων, καταγράφεται ότι, παρότι τα αρπακτικά φαίνεται να αποφεύγουν τον χώρο των τουρμπινών, πολλοί πληθυσμοί τους επανέρχονται σε επίπεδα αφθονίας, όπως αυτά στα προ-εγκατάστασης των τουρμπινών, μετά από χρόνια λειτουργίας του αιολικού πάρκου, χωρίς να υπάρξει μακροπρόθεσμη απώλεια ειδών.

Τελος, οι οδηγίες του American Wind Wildlife Institute και της IUCN υποστηρίζουν τοποθέτηση μετά από πλήρη οικολογική αξιολόγηση, αποφυγή κρίσιμων ενδιαιτημάτων και συνεχή παρακολούθηση, ώστε να διασφαλίζεται ότι οποιαδήποτε μεταβολή παραμένει διαχειρίσιμη και αναστρέψιμη.

Τι ισχύει για πουλιά και νυχτερίδες

Σύμφωνα με την μελέτη των Loss, Will & Marra (2013), η ετήσια θνησιμότητα πτηνών από ανεμογεννήτριες στις ΗΠA κυμαίνεται μεταξύ 140.000 και 328.000 ατόμων (μέσος αριθμός 234.000). Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί θανάτων πτηνών από ανεμογεννήτριες ανέρχονται μόλις στο 0,1–0,5% του αριθμού θανάτων πουλιών, της τάξης των πολλών εκατομμυρίων, που προκαλούνται από προσκρούσεις σε κτίρια πόλεων και από άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα:

Η πλατφόρμα Sustainability by Numbers συνοψίζει ότι η μέση θνησιμότητα ανά ανεμογεννήτρια είναι 4–18 πτηνά ετησίως, σημαντικά χαμηλότερη από παλαιότερες, μη ομογενοποιημένες εκτιμήσεις. Επιπλέον, το National Renewable Energy Laboratory αναφέρει ότι η απενεργοποίηση (curtailment) των ανεμογεννητριών, όταν η ταχύτητα ανέμου είναι <5 m/s (μέτρα ανά δευτερόλεπτο), μειώνει τις συγκρούσεις με νυχτερίδες κατά 62% κατά μέσο όρο, χωρίς σημαντική απώλεια παραγωγής. Εκτός από το curtailment, πειραματικά υπερηχητικά απωθητικά (ultrasound deterrents) περιορίζουν την παραμονή νυχτερίδων στην περιοχή επιρροής των πτερύγων, με αρχικές δοκιμές να δείχνουν μείωση συγκεντρώσεων κατά 30–50% χωρίς πρόσθετο κόστος ενέργειας. Στη Βικτώρια της Αυστραλίας, σύμφωνα με άρθρο του The Guardian, η αύξηση της cut‑in speed (σημ.: η ελάχιστη ταχύτητα του ανέμου στην οποία είναι ρυθμισμένη η έναρξη λειτουργίας της ανεμογεννήτριας, ώστε να είναι σε θέση να παράγει ενέργεια) κατά 1–3 m/s (μέτρα ανά δευτερόλεπτο) μείωσε τη θνησιμότητα κατά 33–81% δίχως απώλεια ενεργειακής απόδοσης, δείγμα της αποτελεσματικότητας του μέτρου σε ποικίλα κλίματα και τεχνικές εγκαταστάσεις. Τέλος, η ενσωμάτωση δεδομένων από ραντάρ και λογισμικά πρόβλεψης δραστηριότητας νυχτερίδων επιτρέπει έξυπνα σενάρια curtailment, όπου η παύση λειτουργίας ενεργοποιείται μόνο τις ώρες υψηλής δραστηριότητας, ελαχιστοποιώντας τόσο τους θανάτους όσο και τα οικονομικά κόστη. Τα Εllinika Ηoaxes στο παρελθόν έχουν ασχοληθεί ξανά με την κατάρριψη τέτοιου ισχυρίσμού.

Τι ισχύει για τα πτερύγια των ανεμογεννητριών και την ανακύκλωσή τους

Παρά την αντίληψη ότι οι πτέρυγες των ανεμογεννητριών είναι μη ανακυκλώσιμες, σήμερα αναπτύσσονται και εφαρμόζονται ποικίλες τεχνικές που επιτυγχάνουν ανάκτηση έως και του μεγαλύτερου μέρους των υλικών τους, ενώ πρωτοβουλίες και στόχοι του κλάδου επιδιώκουν πλήρη κυκλικότητα έως το 2030.

Πιο συγκεκριμένα, με την μέθοδο της χημικής διάσπασης (solvolysis), με χρήση διαλυτών σε θερμοκρασίες <200 °C, επιτυγχάνεται 100% απόδοση ανάκτησης ρητίνης σε εργαστηριακές συνθήκες, ενώ οι ίνες αποδεσμεύονται ακέραιες, επιτρέποντας πλήρη ανακύκλωση. Μία άλλη μέθοδος είναι αυτή της μηχανικής ανακύκλωσης που περιλαμβάνει τριβή, άλεση ή κονιορτοποίηση των πτερύγων σε μικρά κοκκία, ακολουθούμενη από διαχωρισμό των κλασμάτων που είναι πλούσια σε ίνες και ρητίνη, τα οποία στη συνέχεια ενσωματώνονται ως πληρωτικά ή ενισχυτικά συστατικά σε νέο σκυρόδεμα, πλαστικά και άλλα σύνθετα υλικά. Εταιρείες, όπως η Veolia και η Global Fiberglass Solutions, έχουν αναπτύξει γραμμές κοκκιοποίησης (shredding & pelletizing), προσφέροντας ήδη ανταγωνιστικά προϊόντα για την κατασκευή ανθεκτικών βιομηχανικών πλαστικών και σύνθετων υλικών σκυροδέματος.

Επιλέον αρκετές είναι οι καινοτόμες και πιλοτικές προσεγγίσεις του ζητήματος. Ξεχωρίζουν πρωτοβουλίες όπως το Re‑Wind Network στην Ιρλανδία, το οποίο μετέτρεψε παλιές πτέρυγες σε πεζογέφυρες, παιδότοπους και καταφύγια ποδηλάτων, αποδεικνύοντας ότι ολόκληρες πτέρυγες μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν σε μεγάλης κλίμακας κατασκευές, αποτρέποντας την απόρριψή τους σε χωματερές. Παράλληλα, ερευνητές ανέπτυξαν νέας γενιάς θερμοστεγή βιοπολυμερή από ξύλο που μπορούν να διασπαστούν πλήρως με μεθανόλη, ανοίγοντας τον δρόμο σε μελλοντικές πτέρυγες ανεμογεννητριών φτιαγμένες από 100% ανακυκλώσιμα υλικά.

Βέβαια, οι προκλήσεις αλλά και οι προοπτικές μελλοντικά είναι πολλές. Σήμερα, το 85–90% της συνολικής μάζας μίας ανεμογεννήτριας (πύργος, φτερωτή, κιβώτιο ταχυτήτων κλπ) είναι ήδη ανακυκλώσιμο ή επαναχρησιμοποιήσιμο, σύμφωνα με την έκθεση της WindEurope, ενώ κατασκευαστές όπως η Vestas στοχεύουν στην πλήρη ανακυκλωσιμότητα των πτερυγιών έως το 2030. Ωστόσο, η οικονομική βιωσιμότητα των διαδικασιών ανακύκλωσης παραμένει περιορισμένη, καθώς οι μέθοδοι χημικής ανακύκλωσης είναι δαπανηρές, απαιτούν ειδικό εξοπλισμό και έχουν υψηλό κόστος ενέργειας και διαλυτών ενώ ταυτόχρονα ο μεγάλος όγκος και οι διαστάσεις των λεπίδων δυσχεραίνουν τη συλλογή και μεταφορά τους, καθιστώντας τη διαχείριση στο τέλος ζωής ιδιαίτερα ακριβή και πολύπλοκη διδικασία.

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως οι ανεμογεννήτριες αποτελούν μια πράσινη πηγή ενέργειας φιλική δηλαδή προς το περιβάλλον. Οι ανεμογγενήτριες συνδυάζουν την τεχνολογία μαζί με την αστείρευτη πηγή ενέργειας τον άνεμο ώστε να μετατρέψουν την κινητική τους ενέργειας σε ηλεκτρική. Η πράσινες πηγές βοηθούν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε σύγκριση με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, και συνολικά έχουν θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Συμπέρασμα

Οι ισχυρισμοί περί σοβαρής περιβαλλοντικής ζημιάς από τις ανεμογεννήτριες δεν τεκμηριώνονται από την επιστημονική βιβλιογραφία. Παρότι παρατηρούνται ορισμένες επιπτώσεις, όπως ο θάνατος ορισμένων πτηνών και νυχτερίδων ή η επίδραση σε αρπακτικά πτηνά, αυτές είναι περιορισμένες, αναστρέψιμες και διαχειρίσιμες με σύγχρονα τεχνικά και σχεδιαστικά μέτρα. Οι τεχνολογικές λύσεις, όπως η έναρξη λειτουργίας της ανεμογεννήτριας σε μεγαλύτερη ταχύτητα ανέμου (cut-in speed), οι υπερηχητικοί απωθητές και οι έξυπνοι αλγόριθμοι, συμβάλλουν σημαντικά στον περιορισμό της θνησιμότητας της άγριας πανίδας. Επιπλέον, οι σύγχρονες πρακτικές ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης των υλικών, ιδιαίτερα των πτερυγίων, καταρρίπτουν τον μύθο της μη-ανακυκλωσιμότητας, ενισχύοντας τη μετάβαση του κλάδου των αιολικών σε ένα βιώσιμο μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Συνολικά, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ανεμογεννητριών είναι περιορισμένες και διαχειρίσιμες, και σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό «καταστροφικές» ή «νεκρές ζώνες».

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

1.https://academic.oup.com/icesjms/article/82/4/fsad191/7458873
2.https://academic.oup.com/icesjms/article/77/3/1238/5096674
3.https://tos.org/oceanography/article/offshore-wind-farm-artificial-reefs-affect-ecosystem-structure-and-functioning-a-synthesis
4.https://academic.oup.com/icesjms/article/77/3/1250/5057660
5.https://www.rwe.com/en/press/rwe-offshore-wind-gmbh/2024-05-22-rwe-tests-artificial-reefs-at-offshore-wind-farm-in-the-baltic-sea/
6.https://www.rwe.com/-/media/RWE/documents/07-presse/rwe-offshore-wind-gmbh/2024/2024-05-22-rwe-tests-artificial-reefs-at-offshore-wind-farm-in-the-baltic-sea.pdf
7.https://www.weforum.org/stories/2022/05/wind-turbines-coral-reefs-sustainability/
8.https://aquaticbiosystems.biomedcentral.com/articles/10.1186/2046-9063-10-8
9.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006320723004834
10.https://zslpublications.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/acv.12988
11.https://www.fws.gov/story/2012-03/interior-announces-onshore-wind-energy-guidelines
12.https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/2021-004-En.pdf
13.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006320713003522
14.https://www.sustainabilitybynumbers.com/p/wind-power-bird-deaths
15.https://research-hub.nrel.gov/en/publications/a-decade-of-curtailment-studies-demonstrates-a-consistent-and-eff/fingerprints/
16.https://www.theguardian.com/environment/2024/dec/13/turbine-bat-deaths-could-fall-without-loss-of-power-if-wind-speed-triggers-were-raised-victorian-research-finds
17.https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/04/78557.pdf
18.https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/04/fy21peerreview-environmentalresearch-naturalpower-sutter.pdf
19.https://www.nature.com/articles/s41598-023-36183-4
20.https://cen.acs.org/environment/recycling/companies-recycle-wind-turbine-blades/100/i27
21.https://globalfiberglass.com/
22.https://www.veolia.com/en/news/united-states-veolia-makes-cement-and-gives-second-life-ge-renewable-energys-wind-turbine
23.https://time.com/6316828/recycling-old-wind-turbine-blades/
24.https://cen.acs.org/materials/polymers/Thermoset-plastic-made-wood-waste/102/web/2024/04
25.https://media.ellinikahoaxes.gr/uploads/2025/04/WindEurope-Accelerating-wind-turbine-blade-circularity.pdf
26.https://www.windpowermonthly.com/article/1730203/vestas-targets-fully-recyclable-wind-turbine-blades-2030
27.https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-ecolsys-112414-054133
28.https://cleanpower.org/resources/the-clean-air-benefits-of-wind-energy/