Το τέλος της αθωότητας: Η Γκρέτα Τούνμπεργκ ενηλικιώθηκε και πολλοί τη μισούν γι’ αυτό…

«Εστιάστε την προσοχή σας στη Γάζα, όχι σε μένα»

Αν και η Σουηδία κάποτε τη θαύμαζε, τελευταία ακούγονται φήμες ότι η σχέση της με τη χώρα της έχει «παγώσει». Η περίεργη ζωή της νεαρής ακτιβίστριας και οι αντιδράσεις που προκαλεί

Την περασμένη εβδομάδα, η Γκρέτα Τούνμπεργκ επέστρεψε εντυπωσιακά στα πρωτοσέλιδα των παγκόσμιων μέσων ενημέρωσης ως ακτιβίστρια και κρατούμενη που υψώνει τη φωνή της για την Παλαιστίνη. Αφού το ισραηλινό ναυτικό αναχαίτισε το πλοίο που μετέφερε την Τούνμπεργκ προς τη Γάζα, η ίδια κρατήθηκε, προτού απελαθεί μαζί με 130 κρατούμενους στις 6 Οκτωβρίου 2025. 

Επιστρέφοντας στη Στοκχόλμη, η 22χρονη κατηγόρησε τις ισραηλινές αρχές για «σκληρή και εξευτελιστική» μεταχείριση των κρατουμένων, οι οποίοι, σύμφωνα με την Τούνμπεργκ, ήταν στριμωγμένοι σε μικροσκοπικά κλουβιά και στερούνταν βασικών φαρμάκων. Ωστόσο, είπε και κάτι άλλο που προκάλεσε εντύπωση: «Δεν θέλω να υπάρχουν πρωτοσέλιδα για βασανιστήρια της Γκρέτα», εξήγησε και πρόσθεσε: «Γιατί δεν είναι αυτή η ιστορία εδώ».

Φυσικά, ποτέ δεν είναι τόσο απλό, ειδικά όταν είσαι η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Ήταν 15 ετών όταν άρχισε να διαμαρτύρεται, το 2018, και τώρα που είναι στα είκοσί της, κάτι έχει αλλάξει…

Η ζωή της στη Σουηδία είναι ήσυχη, απομονωμένη και επίμονα μετριοπαθής. Ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 2023 και, από τότε, της έχουν απονεμηθεί τιμητικά διδακτορικά στη Θεολογία από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και στο Δίκαιο από το UBC Okanagan, αν και το πανεπιστήμιο δεν είναι στα σχέδιά της. Ούτε, όπως φαίνεται, η δημοσιότητα: δεν είναι εκείνη η τύπισσα που θα ανακοινώσει μια συμφωνία με το Netflix, ούτε «κυνηγάει» τα πολιτικά αξιώματα. Το «brand» Γκρέτα Τούνμπεργκ παραμένει χωρίς διαχείριση... Ωστόσο, παραμένει ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς. Και, στην ενήλικη ζωή, αυτό σημαίνει ότι έχει αρκετή δύναμη, ώστε οι παραμικρές της κινήσεις να μπορούν να επηρεάσουν διπλωματικές δηλώσεις και να τροφοδοτήσουν τα ταμπλόιντ.

Ήταν η πρώτη φορά φέτος που συνελήφθη και απελάθηκε – ή, όπως είπε απλά, «απήχθη». Το Ισραήλ έκανε λόγο για διαφημιστική ενέργεια που πραγματοποιήθηκε σε ένα «γιοτ για selfie». Ο πρωθυπουργός της Σουηδίας χαρακτήρισε το ταξίδι «πολύ ηλίθιο». Ωστόσο, η αποστολή της, τελικά, ήταν πετυχημένη; Μάλλον, όχι… 

«Μπορούν να με απελάσουν, μπορούν να με συλλάβουν, αλλά η σιωπή δεν είναι επιλογή», δήλωσε μετά. Η ίδια φωνή που, πριν από επτά χρόνια, έκοψε τον «θόρυβο» της άρνησης της κλιματικής αλλαγής, τώρα κατευθύνθηκε προς μια σύγκρουση πολύ μακριά από αυτό το θέμα. Οι δημοσιογράφοι της ζήτησαν να δικαιολογήσει το ταξίδι της. 

«Εστιάστε την προσοχή σας στη Γάζα, όχι σε μένα», απάντησε. Καθώς μπήκε στην ενήλικη ζωή, αυτό έχει γίνει πιο συνηθισμένο για εκείνη. Ενώ η Σουηδία κάποτε τη σεβόταν, σχεδόν, απόλυτα – το εντυπωσιακό κατόρθωμά της να μετατρέψει ένα απλό πλακάτ σε παγκόσμιο κίνημα επαινέθηκε δικαίως – έχουν ακουστεί φήμες ότι η σχέση της με τη χώρα της έχει «παγώσει». Ίσως, η «αθωότητά» της μετατράπηκε σε βάρος καθώς πλησίαζε η ενηλικίωση. 

Φυσικά, ποτέ δεν είναι τόσο απλό, ειδικά όταν είσαι η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Ήταν 15 ετών όταν άρχισε να διαμαρτύρεται, το 2018, και τώρα που είναι στα είκοσί της, κάτι έχει αλλάξει…

Η ζωή της στη Σουηδία είναι ήσυχη, απομονωμένη και επίμονα μετριοπαθής. Ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 2023 και, από τότε, της έχουν απονεμηθεί τιμητικά διδακτορικά στη Θεολογία από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και στο Δίκαιο από το UBC Okanagan, αν και το πανεπιστήμιο δεν είναι στα σχέδιά της. Ούτε, όπως φαίνεται, η δημοσιότητα: δεν είναι εκείνη η τύπισσα που θα ανακοινώσει μια συμφωνία με το Netflix, ούτε «κυνηγάει» τα πολιτικά αξιώματα. Το «brand» Γκρέτα Τούνμπεργκ παραμένει χωρίς διαχείριση... Ωστόσο, παραμένει ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς. Και, στην ενήλικη ζωή, αυτό σημαίνει ότι έχει αρκετή δύναμη, ώστε οι παραμικρές της κινήσεις να μπορούν να επηρεάσουν διπλωματικές δηλώσεις και να τροφοδοτήσουν τα ταμπλόιντ.

Ήταν η πρώτη φορά φέτος που συνελήφθη και απελάθηκε – ή, όπως είπε απλά, «απήχθη». Το Ισραήλ έκανε λόγο για διαφημιστική ενέργεια που πραγματοποιήθηκε σε ένα «γιοτ για selfie». Ο πρωθυπουργός της Σουηδίας χαρακτήρισε το ταξίδι «πολύ ηλίθιο». Ωστόσο, η αποστολή της, τελικά, ήταν πετυχημένη; Μάλλον, όχι… 

«Μπορούν να με απελάσουν, μπορούν να με συλλάβουν, αλλά η σιωπή δεν είναι επιλογή», δήλωσε μετά. Η ίδια φωνή που, πριν από επτά χρόνια, έκοψε τον «θόρυβο» της άρνησης της κλιματικής αλλαγής, τώρα κατευθύνθηκε προς μια σύγκρουση πολύ μακριά από αυτό το θέμα. Οι δημοσιογράφοι της ζήτησαν να δικαιολογήσει το ταξίδι της. 

«Εστιάστε την προσοχή σας στη Γάζα, όχι σε μένα», απάντησε. Καθώς μπήκε στην ενήλικη ζωή, αυτό έχει γίνει πιο συνηθισμένο για εκείνη. Ενώ η Σουηδία κάποτε τη σεβόταν, σχεδόν, απόλυτα – το εντυπωσιακό κατόρθωμά της να μετατρέψει ένα απλό πλακάτ σε παγκόσμιο κίνημα επαινέθηκε δικαίως – έχουν ακουστεί φήμες ότι η σχέση της με τη χώρα της έχει «παγώσει». Ίσως, η «αθωότητά» της μετατράπηκε σε βάρος καθώς πλησίαζε η ενηλικίωση. 

Οι δεξιοί την αποκαλούν «αχάριστη» για την προνομιούχα ζωή που ζει και την κατηγορούν για «θεατρική αγνότητα» – ακόμη και ορισμένοι περιβαλλοντολόγοι έχουν αρχίσει να αμφισβητούν αν ο ακτιβισμός της παραβλέπει βασικά ζητήματα όπως η αύξηση του πληθυσμού. Και υπάρχει αυξανόμενη σύγχυση σχετικά με τις ενέργειες και τις πεποιθήσεις της. 

Πάρτε, για παράδειγμα, τη διαμαρτυρία της ενάντια στο αιολικό πάρκο Fosen Vind, το 2023. Ενώ θα περίμενε κανείς ότι μια ακτιβίστρια για το κλίμα θα ήταν υπέρ μιας τέτοιας κίνησης, εκείνη διαμαρτυρήθηκε για την κατασκευή του στη Νορβηγία, με το επιχείρημα ότι παραβιάζει τα δικαιώματα των Σαάμι, τα οποία συνδέονται στενά με την πρόσβαση και χρήση της γης, ειδικά για δραστηριότητες όπως η βόσκηση των ταράνδων. Αυτό, με τη σειρά του, πυροδότησε την οργή όσων συνήθως την υποστηρίζουν – γιατί να στοχεύει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ρώτησαν; Για ορισμένους, η απάντησή της – ότι οποιαδήποτε εφαρμογή πράσινης ενέργειας που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να σταματήσει – δεν ήταν αρκετή.

Δεν υπάρχει απολύτως κανένα σημάδι ότι θέλει να «απελευθερωθεί» για να ζήσει για λίγο σαν μια «κανονική» 22χρονη. Στην πραγματικότητα, η φήμη της ως «η πιο διάσημη ακτιβίστρια στον κόσμο που δεν θέλει να μιλάτε πια για αυτήν», όπως την χαρακτήρισε κάποτε το «Politico», φαίνεται αρκετά σταθερή. Η επικοινωνία της είναι μινιμαλιστική, τα κοινωνικά της μέσα δεν είναι τίποτα περισσότερο από δηλώσεις με φωτογραφίες. Η χρηματοδότησή της – η οποία παραμένει αρκετά αδιαφανής – φαίνεται να είναι μικρής κλίμακας, προερχόμενη κυρίως από δικαιώματα βιβλίων, βραβεία και δωρεές μέσω του Ιδρύματος Greta Thunberg (αν και δεν είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος και δεν λαμβάνει μισθό από αυτό).

Η ενηλικίωση δεν έχει μαλακώσει την Γκρέτα Τούνμπεργκ, αλλά κάτι έχει αλλάξει. Η εφηβική ανυπακοή μπορεί να είναι πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή από την αντίσταση των ενηλίκων – και οι επικριτές της επιτίθενται ακόμα πιο σκληρά, από περισσότερες κατευθύνσεις. Ωστόσο, η Τούνμπεργκ συνεχίζει και χωρίς αμφιβολία θα συνεχίσει για δεκαετίες. Η επόμενη φάση της ζωής της θα είναι πιθανώς λιγότερο ορατή, αλλά πιο περίπλοκη. Δεν είναι πλέον το παιδί-προφήτης της κλιματικής δράσης, προστατευμένη από τη νεαρή της ηλικία. Ωστόσο, όποια και αν είναι η επόμενη κίνησή της, θα είναι αδύνατο να αγνοηθεί.